ArmenLur

ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ ԵՎ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՏՈՆԵՐ

Միջազգային

Ման­կա­կան գր­քի մի­ջազ­գա­յին օրը (International Children's Book Day)

• Սկսած 1967 թվականից՝ Մանկական գրքի միջազգային խորհրդի  (International Board on Books for Young People, IBBY) նախաձեռնությամբ և որոշմամբ ապրիլի 2-ին՝ հանրահայտ հեքիաթագիր Հանս Քրիստիան Անդերսենի ծննդյան օրը, նշվում է Մանկական գրքի միջազգային օրը (International Children's Book Day): Այդ օրը միջոցառման կազմակերպիչները, առանձնահատուկ ոգևորությամբ ընդգծելով փոքր տարիքից լավ գրքեր կարդալու անհրաժեշտությունը, քարոզում են մանկական գրքի անփոխարինելի դերը Երկիր մոլորակի նոր սերունդների ոգու և ինտելեկտի ձևավորման հարցում: Բացի այդ, այս տոնը նպատակ ունի գրավել երեխաների ուշադրությունը դեպի գրականություն, գրքի արվեստ և գրքի մշակույթ:
• Մեր օրերում մանկական գրականությունը մի ամբողջ առանձին ուղղվածություն է: Եվ ամեն տարի IBBY Ազգային ստորաբաժանումներից մեկն ստանձնում է Մանկական գրքի միջազգային օրվա միջազգային հովանավոր դառնալու պատիվը: Յուրաքանչյուր տարի որոշվում է տոնի թեմա, հրավիրվում է հովանավոր երկրից հայտնի հեղինակ, որպեսզի գրի ուղերձ աշխարհի բոլոր երեխաներին: Հրավիրվում է նաև հայտնի նկարիչ, ով ստեղծում է Մանկական գրքի միջազգային օրվա ցուցանակ: Հետագայում այդ նյութերն օգտագործվում են գրքի հանրայնացման և աշխարհում գրքի հանդեպ հետաքրքրությունը մեծացնելու նպատակով:

Աուտիզմի մասին իրազեկության համաշխարհային օրը (World Autism Awareness Day)

• 2008 թվականից ապրիլի 2-ը նշվում է որպես Աուտիզմի մասին իրազեկության համաշխարհային օր։ Օրը նշելու գաղափարը ՄԱԿ-ին էր առաջարկել Քաթարը 2007 թվականին: Օրվա նպատակը մարդկանց ուշադրությունը նման խնդիր ունեցող մարդկանց օգնելուն ուղղելն է, նրանց կյանքի որակը բարելավելը: Բուն տերմինի՝ «autismus»-ի հեղինակը շվեյցարացի հոգեբույժ Էյգեն Բլեյլերն է, որն ստեղծել է եզրը 1910 թվականին:
• Աուտիզմը նյարդային համակարգի զարգացման խանգարումն է, որը դրսևորվում է կյանքի առաջին երեք տարում: 

Ճանապարհների տեխնիկական սպասարկման միջազգային օրը (International Road Maintenance Day) *

Կրոնական և ժողովրդական

Առաքելական (Հայաստան) - Ս. Գրիգոր Լուսավորչի սոսկալի չարչարանքների ու վիրապ մտնելու հիշատակության օրը

• Այս տոնը հայոց առաջին հայրապետ Ս. Գրիգոր Լուսավորչի հիշատակության երեք տոներից առաջինն է տարվա ընթացքում: Ըստ Հայաստանյայց Առաքելական եկեղեցու տոնացույցի՝ նշվում է Մեծ պահքի 6-րդ կիրակիի նախորդ շաբաթ օրը: Տոնը կատարվում է ի հիշատակություն Խոր Վիրապում Ս. Գրիգոր Լուսավորչի կրած չարչարանքների: Ըստ պատմական աղբյուրների` Ս. Գրիգոր Լուսավորիչն Անակ Պարթև իշխանի որդին էր:
• Սպանելով հայոց Արշակունի Խոսրով թագավորին, Անակ Պարթևը սպանվում է հայ իշխանների կողմից: Որդին՝ Գրիգորը, մեծանում և կրթություն է ստանում Կեսարիայում՝ դաստիարակվելով իբրև բարեպաշտ քրիստոնյա: Հետագայում դառնում է Խոսրով արքայի որդու՝ Տրդատ թագավորի արքունի դիվանապետը: Սակայն տեղեկանալով, որ Գրիգորը քրիստոնյա է, ինչպես նաև արքայասպան Անակի որդին, Տրդատ արքան նրան չարչարանքների է ենթարկում և նետում Խոր Վիրապի ստորգետնյա զնդանը: 4-րդ դարի Ընդհանրական Եկեղեցու սուրբ Հովհան Ոսկեբերան հայրապետը Ս. Գրիգոր Լուսավորչին նվիրված իր ներբողում գրել է. «Հիշեք և նրա համբերությունը խոր վիրապի մեջ, որքան էր նեղություններով դառնացած... Իսկ ո՞վ կարող է խոսքով պատմել երանելու անսահման ճգնության մասին, կամ օրինակով ցույց տալ նրա անտանելի նեղությունը, որ ապրում էր իժերի և քարբերի մեջ, որտեղ ոչ զրուցակից կար, ոչ վշտակցող բարեկամ, ոչ օգնական, ոչ մխիթարող և ոչ ծառայող: Նա համբերում էր մեծ ժուժկալությամբ, իբրև կենդանի դրված գերեզմանի մեջ, անտուն, մերկ, գիշեր-ցերեկ, ամռան շոգին և ձմռան սառնամանիքին, քանզի մոտ էր Աստծուն»:
• Խոր վիրապում կրած 13 տարիների չարչարանքներից հետո Ս. Գրիգոր Լուսավորչը, դուրս գալով ստորգետնյա զնդանից, Քրիստոսի լույսն է տարածում հայոց աշխարհում՝ դառնալով պետականորեն ճանաչված Հայ եկեղեցու առաջին հովվապետը: Ս. Գրիգոր Լուսավորչի հիշատակը, իբրև համաքրիստոնեական սուրբ, տոնում են նաև քրիստոնյա մյուս եկեղեցիները:
• Այս տոնը հանդիպելու է հետևյալ ամսաթվերին՝ 2023-03-25, 2024-03-16, 2025-04-05, 2026-03-21, 2027-03-13, 2028-04-01, 2029-03-17, 2030-04-06:

Հինդուիզմ - Ռամնավամի (Rama Navami) *
Կաթոլիկություն - Չարչարանաց ուրբաթ (Ավագուրբաթ) *
Լյութերականություն - Չարչարանաց ուրբաթ (Karfreitag) *
Ուղղափառություն - Ֆոտինայի (Սվետլանա) նահատակության օրը *
Սլավոնական - Ֆոտինյա Կոլոդեզնիցա *

Ազգային

• ԱՄՆ - Ֆլորիդայի պետականության օրը (Pascua Florida Day) *
• ԱՄՆ - Հաշտության ազգային օրը (National Reconciliation Day) *
• ԱՄՆ - Դոլարի ծննդյան օրը (US Dollar birthday) *
• ԱՄՆ - Խաբելու օրը (Tell a Lie Day) *
• ԱՄՆ - Սննդամթերքի մենեջերին սիրո օրը (Love Your Produce Manager Day) *
• ԱՄՆ - Կզաքիսի ազգային օրը (National Ferret Day) *
• ԱՄՆ - Դոնդողով գետնանույշի յուղի ազգային օրը (National Peanut Butter and Jelly Day) *
• ԱՄՆ - Բուրիտոյի ազգային օրը (National Burrito Day) *
• Արգենտինա - Մալվինյան կղզիների օրը (Malvinas Day) *
• Բելառուս - Ռուս և բելառուսի ժողովուրդների միասնության օրը *
• Թաիլանդ - Թայլանդական ժառանգության պահպանման օրը (Thai Heritage Conservation Day) *
• Իրան - Բնության օրը (Sizdah Be-dar) *
• Ռուսաստան - Ռուս և բելառուսի ժողովուրդների միասնության օրը *
• Ռուսաստան - Նարնջային սառցալուլաների օրը *
• Վիետնամ - Հունգների թագավորների հիշատակության օրը (Hnng Kings Commemoration Day) *
• Ուկրաինա - Կինոլոգների օրը (День кінолога в Україні) *

* Տոների մասին մանրամասն