ArmenLur

ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ ԵՎ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՏՈՆԵՐ

Միջազգային

Հազվադեպ հիվանդությունների միջազգային օրը (Rare Disease Day) 

• Հազվադեպ հիվանդությունների ուսումնասիրման EURORDIS եվրոպական կազմակերպության նախաձեռնությամբ տարվա ամենահազվադեպ օրը՝ փետրվարի 29-ին, նշվում է Հազվադեպ հիվանդությունների միջազգային օրը (Rare Disease Day)։ Ոչ նահանջ տարիներին այն նշվում է փետրվարի 28-ին։
• Այս օրն իրենից յուրատեսակ տեղեկատվական-լուսավորչական միջոցառում է ներկայացնում։ Նրա նպատակն է՝ հասարակության ուշադրությունն ուղղել հազվադեպ հանդիպող հիվանդություններով տառապող մարդկանց խնդիրների վրա։
• Հազվադեպ հիվանդություններ կան բժշկության բոլոր ոլորտներում։ Դրանց մոտ 80 տոկոսը գենետիկ բնույթ է կրում։ Մասնագետների գնահատականներով՝ աշխարհում մոտ 5-7 հազար կյանքի համար վտանգավոր հազվադեպ հիվանդություն կա։

Առանց Facebook-ի համաշխարհային օրը (World Day without Facebook) 

 

• 2010 թվականին նշվեց առաջին Առանց Facebook-ի համաշխարհային օրը: Այս տեղեկությունը լայնորեն տարածվեց նաև Facebook-ում ... Առանց Facebook-ի համաշխարհային օրը, որն ամեն տարի նշվում է փետրվարի 28-ին, ստեղծվել է Facebook-ի մի խումբ օգտատերերի նախաձեռնությամբ՝ պայքարելու սոցիալական ցանցերից կախվածության և ավելի ու ավելի ներխուժող գովազդի դեմ:
• 2021 թվականի երկրորդ եռամսյակում ամսական մոտ 2,89 միլիարդ ակտիվ օգտագործողներով Facebook-ը ամենամեծ սոցիալական ցանցն է ամբողջ աշխարհում: Այս հզոր սոցիալական ցանցը շատերի համար դարձել է ավտոմատիզմ և նույնիսկ առօրյա: Նայում են լրահոսը, լինում իրադարձությունների կենտրոնում, հավանումներ տալիս ընկերների հոդվածներին ու լուսանկարներին՝ առանց գիտակցելու, որ ներգրավվածության մեծ մասն այժմ հիմնականում առցանց է:
• Տեղեկացրեք ձեր ծանոթներին Առանց Facebook-ի համաշխարհային օրվա բացիկով, բայց առանց Facebook-ի։

Դերձակի համաշխարհային օրը (World Tailor ' s Day) *

Կրոնական

Առաքելական (Հայաստան) - Մեծ պահք

• Մեծ Պահքի շրջանը տևում է 48 օր` Բուն Բարեկենդանից մինչև Ս. Հարության (Զատկի) տոնի նախօրեն:
• Պահքի շրջանում օգտագործում են բացառապես բուսական ծագում ունեցող սննդամթերք:
• Պահքի ընթացքում հրաժարվում են ոչ միայն որոշակի կերակուրներից, այլև մոլի սովորություններից, շատախոսությունից, ստախոսությունից, հայհոյանքից և այլ մեղքերից:
• Կերակրից հրաժարվելն առանց մեղքից հետ կանգնելու` անօգուտ է: «Սատանան միշտ պահքի մեջ է, ոչինչ չի ուտում, բայց մեղք գործելուց չի դադարում և չի հոգնում», - ասում է Ս. Գրիգոր Տաթևացին: «Լեռան քարոզում» Քրիստոս պահքի մասին ասում է. «Երբ ծոմ պահեք, տրտմերես մի լինեք կեղծավորների նման, որոնք իրենց երեսներն այլանդակում են, որպեսզի մարդկանց այնպես երևան, թե ծոմ են պահում, ճշմարիտ եմ ասում ձեզ, այդ իսկ է նրանց վարձը, այսինքն` մարդկանց երևալը և նրանցից գովվելը: Այլ երբ դու ծոմ պահես, օծի քո գլուխը և լվա քո երեսը, որպեսզի չերևաս մարդկանց ծոմ պահող, այլ քո Հորը, գաղտնաբար, և քո հայրը, որ տեսնում է, ինչ որ ծածուկ է, կհատուցի քեզ» (Մատթ. 6:16-18): Մեր Տերը սովորեցնում է, թե ինչ ոգով է պետք այն կատարել: Ինչպես հիվանդությունն է ազդում մարմնի վրա, այնպես էլ մեղքն է ազդում հոգու վրա: Պահեցողությունը չէ, որ մեղքը քավում է: Աստված է քավիչը: Սակայն պահեցողությունը կարևոր է քավչարար այս սրբագործության մեջ: Զղջումը, աղոթքը, ապաշխարանքը հիմնական պայմաններն են Աստծո բուժիչ և քավիչ զորությունն ստանալու:
• Պահքի 40 օրը խորհրդանշում է անապատում Քրիստոսի քառասնօրյա աղոթքի, ծոմապահության և ապաշխարության շրջանը: Իր մկրտությունից հետո Հիսուս «հոգով անապատ առաջնորդվեց ու քառասուն օր փորձվեց սատանայից: Չկերավ ու չխմեց այն օրերին» (Ղուկ. 4:1-3): Հիսուս Իրեն ծոմապահության ենթարկեց մարդկային ցեղի փրկության համար, մարդկության փոխարեն Ինքն ապաշխարեց, որպեսզի բոլոր պահեցողություն անողների ապաշխարանքն իմաստ և իրականություն ստանան շնորհիվ Իր ծոմապահության: Քառասնօրյա պահքին հաջորդում է պահոց ևս մեկշաբաթյա շրջան` Ավագ շաբաթը: Այդ է պատճառը, որ քառասնօրյա կոչվող պահքը 48 օր է տևում:
• Մեծ Պահքն ունի յոթ կիրակի, յոթ հիշարժան օրեր. Բուն բարեկենդան, Արտաքսում, Անառակի, Տնտեսի, Դատավորի, Գալստյան և Ծաղկազարդ:
• Մեծ Պահքը կիսվում է միջինքով: Պահքն այդ օրը չեն ընդհատում: Պարզապես ժողովրդական սովորության համաձայն` այդ օրը բաղարջից պահոց գաթա են պատրաստում:
• Մեծ Պահքի շրջանում վաղնջական կանոններով արգելված են եղել պսակադրությունները և մատաղը: Սակայն Վազգեն Ա կաթողիկոսի շրջաբերականով խիստ անհրաժեշտության դեպքում թույլատրվեց պսակադրություն կատարել Մեծ Պահքի շաբաթ և կիրակի օրերին, բացառապես Ավագ շաբաթվա բոլոր օրերի:
• Եկեղեցական տոնացույցի համաձայն տարին բաժանվում է տոնական և պահոց օրերի: Պահոց 158 օրերի մեծ մասը կարճատև պահքեր են` օրապահքեր (չորեքշաբթի և ուրբաթ օրերը` ի հիշատակ Հիսուս Քրիստոսի մատնության և չարչարանքների) և շաբաթապահքեր, իսկ առավել ժողովրդականություն վայելող և ամենաերկարատև պահքը Մեծ կամ Քառասնորդական պահքն է: Ի՞նչ է պահքը: Առաջին իմաստով այն կամավոր ինքնազրկումն ու զսպվածությունն է սննդի նկատմամբ: Եկեղեցական ավանդության համաձայն` երեք տեսակի պահքեր գոյություն ունեն: Առաջինը սովորական պահքն է` կենդանական ծագում ունեցող սննդից (բացառությամբ մեղրի) և ոգելից խմիչքներից հրաժարումը: Երկրորդը սրբապահքն է` հրաժարումը նաև բուսական ծագման` ընդհուպ մինչև սոսկ աղուհացով սնվելը (Մեծ պահքի շրջանը կոչվում է նաև Աղուհացի շրջան): Երրորդը ծոմն է` միառժամանակ ընդհանրապես հրաժարումը սննդից և անգամ ջրից:
• Իհարկե, կարելի է նկատի առնել պահքի օգտակարությունը նաև բժշկական տեսակետից, հատկապես Մեծի պահոց շրջանում, քանի որ գարնանամուտն առանց ճարպային, կենդանական սննդի անցկացնելը դրական ազդեցություն է ունենում օրգանիզմի վրա: Սակայն սխալ է այն մտայնությունը, թե պահքը սոսկ դիետա է` նիհարելու կամ որոշակի հիվանդություններից ձերբազատվելու համար: Պահքը չի սահմանափակվում միայն կենդանական սննդից հրաժարումով. այն առաջին հերթին հոգեկան ու բարոյական ամեն տեսակի ախտերից ու մոլություններից, մեղանչական մտքերից, խոսքերից ու գործերից մաքրվելն է, զղջմամբ ու ապաշխարությամբ աստվածահաճո և առաքինի կյանքին դառնալը: Պահոց շրջանում կարևոր է հոգևոր շնորնհների ու հատկապես եղբայրասիրության մեջ զորանալը, քանի որ, ինչպես Եզնիկ Կողբացին է ասում.«Մեկը կարող է կենդանու միս չուտել, բայց անընդհատ իր եղբոր միսը ծամել»: Այս պարագային կարևոր է նաև մեկ այլ ծայրահեղությունից զգուշանալը. պահք պահելը չպետք է պատճառ դառնա պահեցողության մեջ տկարացող մեր եղբայրակցին դատելու. «Ով ուտում է, թող չարհամարհի նրան, ով չի ուտում, իսկ ով չի ուտում, թող չդատի նրան, ով ուտում է» (Հռոմ.14:3):
• Պահքի կարևորությունը առավել հարազատորեն ըմբռնելու համար պիտի ընդգծենք այն հանգամանքը, որ այն օրինադրվել է դեռևս դրախտում, և Աստծու կողմից մարդուն տրված առաջին պատվիրանը եղել է հենց պահք պահելը. «Դրախտում ամէն ծառի պտուղներից կարող ես ուտել, բայց բարու եւ չարի գիտութեան ծառից մի կերեք, որովհետեւ այն օրը, երբ ուտէք դրանից, մահկահացու կդառնաք» (Ծննդ.2:16-17):
• Ի տարբերություն այլ եկեղեցիների, որոնք պարզապես թվակարգում են Մեծ պահքի 7 կիրակիները, Հայաստանյայց եկեղեցին սուրբգրային հիմք ունեցող յուրահատուկ անուններով ու խորհուրդներով է օժտել այդ կիրակիները: Դրանով նրանք կազմել են խորհրդանշական մի շղթա` արտացոլելով մարդու դրախտային կյանքի, պատվիրանազանցության ու անկման, աստվածորոնողության և աստվածային նախախնամությամբ փրկագործության ողջ ընթացքը:
• Պահքերի (բացառությամբ օրապահքերի) նախորդ օրերը կոչվում են «բարեկենդան», իսկ Մեծ Պահքին նախորդում է Բուն Բարեկենդանը: Բարի կենդանություն, այսինքն` բարի, անհոգ և երջանիկ կյանք. այս իմաստն է ամփոփված «բարեկենդան» անվան մեջ, որ առավելագույնս արտահայտված ենք տեսնում Բուն Բարեկենդանի խորհրդում, որը Մեծ Պահքի առաջին կիրակին է և պատկերում է մարդու դրախտային երանավետ կյանքը: Այս խորհուրդը երևում է անգամ սննդի օգտագործման մեջ, քանի որ Բուն Բարեկենդանը կենդանական և ճոխ ուտելիք գործածելու վերջին օրն է: Մեծ պահքի երկրորդ կիրակին կոչվում է Արտաքսման և խորհրդանշում է մարդու` դրախտից արտաքսվելը և Աստծո տեսությունից զրկվելը: Հենց սա է խորհրդանշում ողջ Մեծ Պահքի շրջանում եկեղեցիների վարագույրների փակ մնալը և Ս. Հաղորդությունից հավատացյալների անմասն մնալը: Երրորդ կիրակին կոչվում է Անառակի և մատնանշում է առ Աստված դառնալու և կորուսյալ դրախտը գտնելու կարեվորագույն նախապայմանը` ապաշխարանքը: Չորրորդ` Տնտեսի կիրակին, ուսուցանում է նյութական հարստության տնօրինման կերպի դերը հավիտենական փրկության կամ կորստյան մեջ: Հինգերորդ` Դատավորի կիրակին, պատգամում է հարատև աղոթքի անփոխարինելի նշանակությունը փրկության համար: Վերջին` Գալստյան կիրակին, ամփոփում է Քրիստոսի ինչպես Ա Գալստյան խորհուրդը, այնպես էլ Երկրորդ գալստյան խոստումը:
• Մեծ Պահքին անմիջապես հաջորդող շաբաթը կոչվում է Ավագ Շաբաթ և ընդգրկում է Փրկչի երկրային կյանքի վերջին կարևորագույն իրողությունները` հաղթական մուտքը Երուսաղեմ (Ծաղկազարդ), Վերջին Ընթրիքը, Մատնությունը, Չարչարանքները, Խաչելությունը, Մահը, Թաղումը և ի վերջո հրաշափառ Հարությունը` Ս. Զատիկը:
• Այս տոնը հանդիպելու է հետևյալ ամսաթվերին՝ 2023-02-20, 2024-02-12, 2025-03-03, 2026-02-16, 2027-02-08, 2028-02-28, 2029-02-12, 2030-03-04։

Կաթոլիկություն - Նահատակ Ավերկիայի հիշատակը
Կաթոլիկություն - Հռոմի Պապ Գիլարիայի հիշատակը
Ուղղափառություն - Սուրբ Օնիսիմիի հիշատակը *
Ուղղափառություն - Վիլենի Աստվածամոր սրբապատկերի հիշատակը *

Ազգային

ԱՄՆ - Տարտար սոուսի ազգային օրը (National Tartar Sauce Day) *
ԱՄՆ - Ֆլորիստիկայի ազգային օրը (National Floral Design Day) *
ԱՄՆ - Շոկոլադե սուֆլեի ազգային օրը (National Chocolate Souffle Day) *
ԱՄՆ - Հասարակական վայրերում քնելու ազգային օրը (National Public Sleeping Day)

 

• Ամեն տարի փետրվարի 28-ը ԱՄՆ-ում Հասարակական վայրում քնելու ազգային օրն է: Սա այն օրն է, երբ բոլորը և յուրաքանչյուրը քնում են ավտոբուսում, գնացքում, մետրոյում, լողափում, այգում, կինոթատրոնում կամ ցանկացած այլ հասարակական վայրում:
• Ենթադրվում է, որ այս տոնը ճապոնական «ինեմուրի» ավանդույթի հետ զուգահեռելու փորձ է: Բառացիորեն այս ճապոներենում նշանակում է «քնել չբացակայելով»: Ճապոնական ավանդական մշակույթը շատ նրբություններ ունի, բայց « ինեմուրի»-ի էությունը ընդհանուր առմամբ մարդիկ քնատ են մնում՝ աշխատանքային մեծ ծանրաբեռնվածությունից չափազանց հոգնած լինելու պատճառով: Եթե ինչ-որ մեկը քնում է տնից դուրս, ապա սա աշխատասիրության յուրօրինակ ցուցանիշ է։
• Այդ իսկ պատճառով ծագող արևի երկրում տարածված է հասարակական վայրերում քնելու պրակտիկան, և ոչ միայն աշխատավայրում, որտեղ այն ենթակա է սուբորդինացիայի, այլև կապված է սոցիալական կարգավիճակի հետ։ Շատ առումներով, ճապոնական ավանդույթը կապված է ուժերը տանը վերականգնել չհասցնելու հետ։
• Նոր տոնը, որն ավելի ու ավելի մեծ տարածում է ստանում և միջազգային բնույթ ստանում, առաջին հերթին նպատակ ունի հասարակության ուշադրությունը հրավիրել մարդու կյանքում քնի նշանակության վրա: Այն ուշադրություն է հրավիրում այն փաստի վրա, որ տնից դուրս քնելու տենդենցի տարածումը հասարակության կամ անհատական սոցիալական խմբերի վրա հոգեբանական-հուզական և ֆիզիկական գործունեության մակարդակի վառ ցուցիչ է:
• Այս անսովոր տոնին նվիրված միջոցառումների կազմակերպիչներն առաջարկում են նշելու ամենահեշտ ձևը՝ գոնե կարճ ժամանակով քնել հասարակական վայրում կամ բնության գրկում՝ օրգանիզմին հնարավորություն տալով վերականգնել ուժերը՝ վերաբեռնման նմանությամբ:
• Տեղեկացրեք ձեր ծանոթներին Հասարակական վայրում քնելու օրվա մասին բացիկով, որ նրան որևէ հասարակական վայրում քնած չեն։

ԱՄՆ - Ատամնափերու ազգային օրը (National Tooth Fairy Day) *
ԱՄՆ - Անպետքություններից հրաժարվվելու ազգային օրը (National Skip the Straw Day) *
Արաբական երկրներ - Ուսուցչի օրը (Teachers’ Day) *
Բենին - Ժողովրդական ինքնիշխանության օրը (People’s Sovereignty Day)
Թայվան - Խաղաղության հիշատակի օրը (Peace Memorial Day) *
Իսպանիա - Անդալուզիայի օրը (Andalusia Day) *
Հայաստան - Ադրբեջանական ԽՍՀ-ում կազմակերպված ջարդերի զոհերի հիշատակի և բռնագաղթված հայ բնակչության իրավունքների պաշտպանության օրը 

• 1988 թվականի փետրվարի 20-ին Լեռնային Ղարաբաղի ինքնավար մարզի մարզխորհուրդը 20-րդ գումարման արտահերթ նստաշրջանում որոշում ընդունեց դիմել Ադրբեջանի, Հայաստանի և ԽՍՀՄ Գերագույն խորհուրդներին՝ ԼՂԻՄ-ը Ադրբեջանի կազմից դուրս բերելու և ՀԽՍՀ կազմի մեջ ընդգրկելու նպատակով:
• ԽՍՀՄ-ում Ղարաբաղյան շարժումն ի սկզբանե համարժեք գնահատական չստացավ՝ որակվելով որպես սակավաթիվ «ազգայնամոլների» և «ծայրահեղականների» ելույթ: Հակառակ կենտրոնական իշխանությունների դիրքորոշման՝ Հայաստանում և ԽՍՀՄ-ի հայաշատ վայրերում կազմակերպվում էին բազմամարդ հանրահավաքներ՝ ի պաշտպանություն արցախահայության ինքնորոշման արդար իրավունքի:
• ԽՍՀՄ կենտրոնական մարմինները և ադրբեջանական իշխանությունները համոզվելով, որ քաղաքական միջոցներով անհնար է կասեցնել օրըստօրե ծավալվող ազգային շարժումը, որոշեցին, ի հեճուկս միջազգային իրավունքի հանրաճանաչ սկզբունքների, կոպտորեն ճնշել ժողովրդական շարժումը՝ կիրառելով բիրտ ուժ։
• Ադրբեջանական իշխանությունները, ԽՍՀՄ ղեկավարության փաստացի թողտվությամբ և աջակցությամբ, 1988 թվականի փետրվարի 26-29-ին Բաքվից 35 կմ հեռավորության վրա գտնվող Սումգայիթ քաղաքում բորբոքված զանգվածային հակահայկական ցույցերը վերածեցին հայերի զանգվածային ջարդերի:
• Ադրբեջանական խուժանը, զինված մետաղյա ձողերով ու կացիններով, հայերին սպանում էր փողոցներում ու հրապարակներում, տանջամահ անում բնակարաններում, կենդանի այրում։ Միայն փետրվարի 29-ին էր, որ խորհրդային զորքերը մտան Սումգայիթ։
• Սումգայիթյան սոսկալի արնահեղությունից հետո հակահայկական շարժումը լայն տարածում ստացավ նաև ադրբեջանական մյուս հայաշատ բնակավայրերում՝ Կիրովաբադում, Բաքվում, Շամխորում, Խանլարում, Մարահայում։ Ադրբեջանական իշխանությունը, հավատարիմ իր բիրտ ու անմարդկային քաղաքականությանը, սկսեց զանգվածաբար դատարկել հայաշատ բնակավայրերը՝ ստիպելով հայերին բռնի ճանապարհով հեռանալ Ադրբեջանից։ Բռնագաղթն ուղեկցվում էր համատարած թալանով, եղկելի ոճրագործություններով։
• Արդյունքում՝ 1988 թվականի բռնագաղթից հետո Ադրբեջանի սահմանները լքեց շուրջ 200 հազար հայ՝ ապաստան գտնելով Հայաստանում և ԽՍՀՄ տարբեր վայրերում։
• 1988 թվականի փետրվարյան դաժան իրադարձություններից անցել է ավելի քան 30 տարի, սակայն միջազգային հանրությունն այդպես էլ չի դատապարտել Սումգայիթյան ջարդերը և հայերի զանգվածային բռնագաղթը չի որակել որպես Ադրբեջանի՝ նախապես ծրագրված հայատյաց քաղաքականության արդյունք։
• Հայաստանի Հանրապետությունը, դատապարտելով 1988 թվականի փետրվարյան դեպքերը, 2005 թվականի մայիսի 25-ին ընդունեց օրենք, որով փետրվարի 28-ը համարեց Ադրբեջանական ԽՍՀ-ում կազմակերպված ջարդերի զոհերի հիշատակի և բռնագաղթված հայ բնակչության իրավունքների պաշտպանության օր։

Հնդկաստան - Գիտության ազգային օրը (National Science Day) *
Ռուսաստան - ՆԳՆ անձնակազմի տեսչական ստուգման ստեղծման օրը
Ռուսաստան - Օնիսիմ Օվչար *
Ռուսաստան - Ձմռանը ճամփելու օրը *
Ուկրաինա - Պարեկային ծառայության աշխատողների օրը (День працівників патрульно-постової служби) *
Ուկրաինա - ԶՈւ ավիացիայի շտուրմանական ծառայության օրը (День штурманської служби авіації ЗСУ) 
Ֆինլանդիա - Կալևալայի օրը (Kalevala Day) *