ArmenLur

ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԵՎ ՀԱՅԵՐԻ ՇՈՒՐՋ

2022 - ԱՄՆ-ն նվազեցրեց Հայաստանին և Արցախին տրամադրվող օգնությունը։

• Նախատեսվում էր Հայաստանին հատկացնել ընդամենը 24 մլն դոլար։ Դա 21 մլն դոլարով ավելի քիչ է, քան այն գումարը, որն մի քանի շաբաթ առաջ 2022 ֆինանսական տարվա համար տրամադրել էր Կոնգրեսն ու հավանություն էր տվել նախագահը։

2021 - Ասկերանի վերին ենթաշրջանում՝ Սղնախ գյուղի ուղղությամբ տեղի ունեցած որոնումների ընթացքում հայտնաբերվեց ևս մեկ աճյուն: 
2019 - Հայաստանի վարչապետն ու Ադրբեջանի նախագահը առաջին պաշտոնական հանդիպումն են անցկացնում` Մինսկի խմբի հովանու ներքո:

• Հանդիպման ավարտին Բաքվից ու Երևանից հակասական հայտարարություններ են հնչում`ստիպելով Փաշինյանին արձագանքել: «Շատ տարօրինակ իրավիճակ է, երբ երկու երկրների ղեկավարներ մի քանի ժամ սենյակում ունենում են հանդիպում, և հետո տեղի են ունենում մեկնաբանություններ, որոնք տրամագծորեն իրարից տարբերվում են, և սա ընդհանրապես գործընթացի լրջությունը դնում է կասկածի տակ»,֊հայտարարել էր Հայաստանի վարչապետը: Փաշինյանը պնդել էր, թե հանդիպմանը քննարկվել է նաև Ղարաբաղը բանակցային գործընթաց վերադարձնելու հարցը,մինչդեռ Ալիևը հայրենիք վերադառնալով հայտարարել էր` բանակցությունների ձևաչափը մնաց անփոփոխ:

2017 - Հայաստանի առաջին նախագահ, Հայ Ազգային Կոնգրեսի (ՀԱԿ) ղեկավար Լևոն Տեր-Պետրոսյանն ասել էր, որ Լեռնային Ղարաբաղի համար անվտանգության գոտի ծառայող տարածքների վերադարձը անխուսափելի է, քանի որ դա բխում է ՄԱԿ-ի և ԵԱՀԿ հիմնարար փաստաթղթերից:

• «Ի՞նչ ենք անելու, ծնկի ենք բերելու ՄԱԿ-ին և ԵԱՀԿ-ին: Անգամ եթե Բաքուն գրավեք, վաղ թե ուշ պետք է տարածքները վերադարձնեք: Տղա եք, հողերը ետ մի տվեք, բայց այս ազգը մեղք է»,- ասել էր ՀԱԿ ղեկավարը:
• Լևոն Տեր-Պետրոսյանը նաև հայտարարել էր, որ ազգի «իրական թշնամիները և գերեզմանափորերը բոլոր այն մարդիկ են, որոնք դավանում են «ոչ մի թիզ հող» սկզբունքը:
• Հայաստանի առաջին նախագահն ասել էր, որ 1998 թվականի հրաժարականի ժամանակ իր արված բոլոր բացասական կանխատեսումներն իրականացել են և հաստատվել է այն թեզը, որ Հայաստանը չի կարող զարգանալ, քանի դեռ ԼՂ հակամարտությունը կարգավորված չէ:

2004 - Միջնորդները նոր տարր են մտցնում գործընթաց` բանակցություններ արտգործնախարարների միջև: Առաջինը կայանում է Պրահայում։

• Տարեվերջին` ԵԱՀԿ նախարարների խորհրդին ներկայացված զեկույցում միջնորդները նշել էին. «Պրահայի գործընթացի» շրջանակներում համաձայնություն ձեռք բերվեց նոր մեթոդի վերաբերյալ, այն է` առանց օրակարգի, առանց պարտավորությունների, առանց բանակցությունների ազատ երկխոսություն` Հայաստանի, Ադրբեջանի կամ համանախագահների կողմից առաջարկված որեւէ հարցի շուրջ»։ Ըստ համանախագահների, այս հանդիպումները հասել էին երկու հիմնական արդյունքների՝
• ա) մեթոդաբանորեն ուսումնասիրվել էին ապագա կարգավորման չափորոշիչները,
• արդյունքում բանակցողները պարզ պատկերացում էին կազմել յուրաքանչյուր կողմի դերի մասին,
• բ)աստիճանաբար առանձնացվել էր խնդրի կորիզը` այն հիմքը, որի շուրջ
• կարող են սկսվել իրական բանակցություններ, երկու կողմերի փոխզիջումներով:

1996 - Ուժի մեջ մտավ 1992 թ. սեպտեմբերի 23-ին Հայաստանի Հանրապետության կառավարության և Ամերիկայի Միացյալ Նահանգների կառավարության միջև ստորագրվեց ստորագրված ներդրումների փոխադարձ քաջալերման և պաշտպանության մասին համաձայնագիրը։
1992 - Շուշիից և Ղամբալու,  Ջանհասան, Քյոսալար գյուղերից Ստեփանակերտի վրա հարձակման անցած ադրբեջանական ուժերը կատաղի մարտերում ջախջախվեցին և հետ շպրտվեցին ելման կետերը:
1925 - Խորհրդային միության և Թուրքիայի սահմանազատման աշխատանքներին զուգահեռ կարգավորվում էր նաև Արաքս գետի ջրերի հավասարաչափ օգտագործման հարցը. սահմանային խառը հանձնաժողովն անցել էր Արաքսի երկայնքով և մոտեցել Արփային, որն ամենաբարդ հատվածն էր։

• Այստեղ գետը հաճախ անցնում էր մի երկրի տարածքից մյուսը և մի քանի անգամ փոխել էր հունը, ինչը բարդություններ էր ստեղծել երկու երկրների սահմանամերձ բնակավայրերի հողատարածքները մշակելու համար։
• Գետի խորությունը և հունը ճշգրիտ որոշելու համար զինվորները լողալով անցնում էին և չափումներ իրականացնում։ Ի վերջո, մարտի 30-ին Հաջի Բայրամ գյուղում ստորագրվում է համաձայնագիր և տեղադրվում են սահմանային առաջին սյուները։ Այս բարդ աշխատանքներին աջակցելու համար հանձնաժողովը հատուկ արձանագրությամբ շնորհակալություն է հայտնում սահմանապահ ջոկատի անդամ Դանիլի Սայապինին և սահմանային ուղեկալի պետ Տիգրան Զարգարյանին։

1921 - Թիֆլիսում ստեղծվեց հայ արվեստի առաջին տունը:

• Հայար տունը կրում էր  բանաստեղծ Վահան Տերյանի անունը: Նրա նախագահն էր մյուս հայ մեծ բանաստեղծը՝ Հովհաննես Թումանյանը:

1914 - Թիֆլիսում հիմնվեց հայոց պատմական և հնագիտական ընկերությունը:
1851 - Ստեղծվում է «Կովկասյան գրաքննական կոմիտեն»։
1827 - Թիֆլիսում կազմվում է հայկական առաջին կամավորական գումարտակը:
1001 - Տրդատ ճարտարապետն ավարտեց Անիի մայր տաճարի կառուցումը:
554 - Դվինում գումարված եկեղեցական ժողովը դատապարտում է քաղկեդոնական դավանանքը և վերջնականապես խզում իր կապերը բյուզանդական «տիեզերական» եկեղեցու հետ:

ԱՅՍՕՐ ԾՆՎԵԼ ԵՆ

1988 - Գեղամ Վարդանյան (ծնվ. Երևան), գեղասահորդ, 2005 թ. տղամարդկանց մենասահքի Հայաստանի չեմպիոն
1952 - Անդրանիկ Թանգյան (ծնվ. Մոսկվա), գերմանական մաթեմատիկոս, տնտեսագետ, երաժշտական տեսաբան և կոմպոզիտոր

• 2010 թ. ՀՀ Ազգային արխիվի ծագումնաբանական տեղեկանքների հիման վրա վերականգնել է Մելիք-Թանգյան պատմական ազգանունը:
• Թանգյանն ապրում է Դյուսելդորֆում։

1918 - Չարլզ Հրաչ Փափազ (ծնվ. Տրոյա, ԱՄՆ), հայկական ծագմամբ ամերիկյան ռադիոֆիզիկ
1912 - Ավագ Պետրոսյան (ծնվ. Գյամրեզ, Հայաստան), երգիչ (լիրիկո-դրամատիկ. տենոր), ՀԽՍՀ ժողովրդական արտիստ
1906 - Թամարա Խանում (Թամարա Պետրոսյան, ծնվ. Ֆերգանա, մ. 1991), երգչուհի, պարուհի, Ուզբեկստանի ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ (1932), ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1956)

• Կարելի է ասել, որ մինչ Հեռուստատեսության և երաժշտական տեսահոլովակների դարաշրջանը Միջին Ասիան արդեն ունեցել է իր սեփական էթնո-Մադոննան-գերհզոր ժողովրդական մեգա-աստղ։

1866 - Կարապետ Տեր-Մկրտչյան (ծնվ. Գնչու, Արցախ, մ. 1915), հայագետ, աստվածաբան
1865 - Մանուկ Աբեղյան (ծնվ. Աստապատ, մ. 1944), գրականագետ, լեզվաբան

• Մ. Աբեղյանի անունը շնորհվել է Երևանի Մ.Աբեղյանի անվան ՀԽՍՀ գրականության ինստիտուտին, Երևանի թիվ 3 միջնակարգ դպրոցին (1944):

1771 - Գեորգ ֆոն Արեթին (ծնվ. Ինգոլստադտ, մ. 1844), պետական գործիչ
1592 - Նահապետ Քուչակ (ծնվ. Խարակոնիս, Վանի մոտ, մ. շուրջ 1592), XVI դարի հայ բանաստեղծ, հայ առաջին աշուղներից 

Քնաի՜ ու քանի՜ ասեմ.
       «Զիմ եարին կապան կարեցէք.
Արեւն իւր երե´սք արէք,
       զլուսընկան աստառ ձեւեցեք.
Թուխ ամպն այլ բամպակ արէք
       ւ’ի ծաւեն դերձան քաշեցէք.
Աստղերն այլ կոճակ արէք,
       զիս ի ներս ողկիկ շարեցէք»: