ArmenLur

ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ ԵՎ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՏՈՆԵՐ

Միջազգային

• Դրակուլայի համաշխարհային օրը (World Dracula Day)

Դրակուլան մարդկությանը հայտնի առավել պաշտամունքային հրեշներից մեկն է։ Այս վամպիրն ստիպել է մարդկանց ավելի վախենալ, քան սեփական կատարած արարքները, և արժանացել սեփական տոն ունենալուն։ Դրակուլայի համաշխարհային օրը տոնում և բարձր է գնահատում բոլոր այն ավանդները, որոնք Դրակուլան ներդրել է կինեմատոգրաֆում և գրականությունում:

• Լինդի-հոփ պարի համաշխարհային օրը (World Lindy Hop Day) 

Լինդի-հոփ պարի համաշխարհային օրը նշվում է յուրաքանչյուր տարվա մայիսի 26-ին։ Լինդի հոփը ամերիկյան պար է, որը ծնվել է 1928 թվականին Նյու Յորքի Հառլեմ քաղաքում և զարգացել է ջազային երաժշտության հետ մեկտեղ։ Լինդի հոփի համաշխարհային օրը նվիրված է այս պարին և բոլոր նրանց, ովքեր սիրում են այն։

Կրոնական և ժողովրդական

Առաքելական Եկեղեցի (Հայաստան) - Հիսուս Քրիստոսի Համբարձման տոնը **

• Տոնը նշվում է Քրիստոսի Հարության 40-րդ օրը: Հարությունից հետո Քրիստոս 40 օր մնում է երկրի վրա և երևում առաքյալներին ու հավատացյալներին: Այդ ընթացքում Հիսուս Իր վարդապետությունն է ուսացանում նրանց, իսկ վերջին հանդիպման ժամանակ օրհնում ու պատգամներ տալիս առաքյալներին, որից հետո համբարձվում է երկինք:
• Քրիստոսի Համբարձման մասին վկայում են Ս. Մարկոս և Ս. Ղուկաս ավետարանիչները, ինչպես նաև՝ «Գործք Առաքելոց»–ը։ «Եվ Ինքը` Տեր Հիսուս, նրանց հետ խոսելուց հետո, դեպի երկինք վերացավ և նստեց Հոր աջ կողմը» (Մարկ. 16:19): Հայ Առաքելական եկեղեցին Համբարձման տոնին հիշատակում է նաև Ամենայն Հայոց կաթողիկոսության Աթոռը Սիս քաղաքից Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին փոխադրելը:
• Պատմության թելադրանքով 484 թվականից Հայաստանի տարբեր վայրերում հանգրվանած Հայրապետական Աթոռը 1441 թվականին Վաղարշապատի ազգային-եկեղեցական ժողովի որոշմամբ մեկընդմիշտ վերահաստատվում է լուսավորչահիմն Ս. Էջմիածնում: Ի հիշատակություն պատմական այդ օրվա` Ս. Էջմիածնում Համբարձման տոնի առթիվ մատուցվող Ս. Պատարագի ընթացքում Իջման Ս. Սեղանի առջև կատարվում է նաև Հայրապետական մաղթանք:
• Քրիստոսի Համբարձման տոնն ուղեկցվում է նաև ժողովրդական հանդիսություններով և կոչվում է Ջանգյուլում (գյուլ` նշանակում է վարդ, ծաղիկ): Հնում Համբարձման օրվա տոնակատարությունները սկսվում էին չորեքշաբթի օրը: Կանայք այդ օրն անվանում էին «Ծաղկամոր կիրակի»:
• Ծաղկամայրն ըստ ավանդության քրիստոնյա Վարվառե կույսն է, ով փախչելով կռապաշտ հորից՝ ապաստանում է Աշտարակի մոտ գտնվող Արայի լեռան քարանձավում: Հայրը հետապնդում է աղջկան, գտնում և սպանում նրան: Նահատակվելուց առաջ Վարվառեն Աստծուն խնդրում է, որ ծաղիկ և կարմրուկ հիվանդություններ ունեցող մանուկները բժշկվեն իր անունով: Աստված կատարում է նրա խնդրանքը, և Վարվառեի բարեխոսությունը խնդրող ծնողների զավակներն ազատվում են այդ հիվանդություններից: Այդ քարանձավը դարձել է ուխտատեղի: Քարանձավի պատերից մշտապես ջուր է հոսում, որն ունի բուժիչ հատկություն: Ժողովուրդն հավատացած է, որ այդ ջուրը Վարվառե կույսի արցունքներն են:
• Տոնը Հայաստանի տարբեր շրջաններում յուրովի է նշվում: Սակայն նախապես կատարվում է ծաղկահավաք: Տոնի ժամանակ ամենուրեք կատարվում է վիճականահություն և պարզվում, թե տվյալ տարում որ աղջիկն է ամուսնանալու: Տոնի օրը ջրով լի կժերի մեջ գցում են ծաղիկների տերևներ և աղջիկներին պատկանող զանազան իրեր: Այնուհետև դեռահաս մի աղջկա հագցնում են հարսի զգեստ, վերցնում կժերը, ծաղիկները և շրջում տնետուն: Այս ամենը զուգորդվում է երգերով, կատակներով և հանգանակություններով: Հետո սկսվում է վիճակահանությունը. ում պատկանում է կժից դուրս բերված առաջին իրը, նրան մոտալուտ ամուսնություն է սպասվում: Կժից հանում են մյուս իրերը, որոնց տերերին խրատներ և բարեմաղթանքներ են բաշխվում:
• Այս տոնը հանդիպելու է հետևյալ ամսաթվերին՝  2022-05-26, 2023-05-18, 2024-05-09, 2025-05-29, 2026-05-14, 2027-05-06, 2028-05-25, 2029-05-10, 2030-05-30:Կաթոլիկություն-Համբարձման Տիրոջ արեւմտյան քրիստոնյաների

Սլավոնական - Լուկերյա Կոմարնիցա *

Ազգային

• ԱՄՆ - Թղթե սավառնակների ազգային օրը (National Paper Airplane Day) *

​​​​​​​Թղթե սավառնակների ազգային օրը նշվում է ամեն տարի մայիսի 26-ին։ Այս տոնը հավերժացնում է արդեն հազարավոր տարիներ գոյություն ունեցող ավիացիոն պարզ խաղալիքի մասին հիշողությունը: Թղթի սավառնակի մեկնարկը զվարճանքի էժան, առողջ և զվարճալի ձև է։

• ԱՄՆ - Հապալասով պանրաբլիթի ազգային օրը (National Blueberry Cheesecake Day) *
• ԱՄՆ - Բալով աղանդերի ազգային օրը (National Cherry Dessert Day) *
• Ավստրալիա - Զղջման ազգային օրը (National Sorry Day) *
• Հայաստան - Սարդարապատի ճակատամարտի հաղթանակի օրը

Սարդարապատի 9-օրյա ճակատամարտն ավարտվեց հայերի լիակատար հաղթանակով, որի արդյունքում հակառակորդը ջախջախվեց ու հետ շպրտվեց 50-65 կմ, վերացվեց Երևանին սպառնացող անմիջական վտանգը։ Հաղթանակը վճռական դեր խաղաց Արևելյան Հայաստանի դեմ թուրքական զորքերի արշավանքի մասնակի ձախողման և, մասնավորապես մյուս ճակատներում՝ Բաշ-Ապարանում հաղթական հակահարվածի և Ղարաքիլիսայում հերոսական պաշտպանության ապահովման գործում։ Սարդարապատի հերոսամարտը տեղի բնակչությանն ու արևմտահայ գաղթականներին փրկեց անխուսափելի ջարդերից։ Կազմակերպչական մեծ ջանքերի գնով տարած հաղթանակը նպաստեց նաև Երևանում գործող քաղաքական ու հասարակական կազմակերպությունների, ինչպես նաև տեղի ղեկավար մարմինների ու առաջատար գործիչների դերի ամրապնդմանը․ փաստացի հիմք դրվեց նորահռչակ Հայաստանի Հանրապետության կայացմանը։

• Գայանա - Անկախության օրը *
• Վրաստան - Անկախության օրը *
• Դանիա - Ֆրեդերիկի ծննդյան օրը *
• Լեհաստան - Մայրերի օրը *
• Հնդկաստան - Ապարա Եկադաշի
• Հնդկաստան - Շրի գուրու Արիան Դևի նահատակության օրը  (Martyrdom Day of Sri Guru Arjun Dev)
• Ռուսաստան - Ռուսական ձեռնարկատիրության օրը
• Ռուսաստան - Հեծյալի օրը *
• Ռուսաստան - Մեծ ճնշման տոն
• Ռուսաստան - Ալթայյան ձնեհովազի օրը *
• Ռուսաստան - Ոտաբոբիկ քայլելու օրը
• Տաջիկստան - Փաստաբանի օրը *

* Տոների մասին ավելին՝ այստեղ։