ArmenLur

ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ ԵՎ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՏՈՆԵՐ

Միջազգային

• Ժեստային լեզուների միջազգային օրը (International Day of Sign Languages) *
• Կանանց և երեխաների սեռական շահագործման և թրաֆիքինգի դեմ պայքարի միջազգային օրը (International Day against Sexual Exploitation and Trafficking of Women and Children) *
• Բիսեքսուալ տոնակատարությունների օրը (Celebrate Bisexuality Day) *
• Կրթական տեխնոլոգիաների օրը (Education Technology Day) *
• Մաստակի ծննդյան օրը *
• Զաաթարի օրը (Za’atar Day)*

Ազգային

• ԱՄՆ - Խուլիգանության իրազեկման օրը (Bullying Awareness Day) *
• ԱՄՆ - Մրտիմի գույնի խոսակցության ազգային օրը (National Teal Talk Day) *
• ԱՄՆ - Քաղաքականության մեջ գտնվող շների ազգային օրը (National Dogs in Politics Day) *
• ԱՄՆ - Անհանգիստ ոտքերի համախտանիշի մասին իրազեկման օրը (Restless Legs Awareness Day) *
• ԱՄՆ - Մեծ ամերիկյան կարկանդակի ազգային օրը (National Great American Pot Pie Day) *
• ԱՄՆ - Ձողիկների ձևով նախուտեստների ազգային օրը (National Snack Stick Day) *
• ԱՄՆ - Ներքին էներգիայի օրը (Innergize Day) *
• ԱՄՆ - Շաշկիի ազգային օրը (National Checkers Day) *
• ԱՄՆ - Անկման կանխարգելման իրազեկման օրը (Falls Prevention Awareness Day) *
• ԱՄՆ - Ավագ դպրոցի աշակերտների անլիարժեքության դեմ պայքարի օրը (Day of struggle against incompletion of children of high school) *
• Արգենտինա -  Կանանց քաղաքական իրավունքների օրը *
• Արգենտինա - Հանրային գրադարանների օրը *
• Բրազիլիա - Պաղպաղակի օրը *
• Բրազիլիա - Տեխնիկական արդյունաբերության օրը
• Բրունեյ - Ուսուցչի օրը *
• Բութան - Օրհնված անձրևի օրը (Blessed Rainy Day) *
• Բութան - Ղիմղու Դրուբչեն (Thimphu Drubchoe) *
• Իտալիա - Բրա պանրի փառատոն (Bra Cheese Festival) *
• Իտալիա - Կանաչ սուրճի օրը (Giornata del Caffe Verde) *
• Իսպանիա - Սուրբ Ֆեկլայի տոնը  (Feast Day of Saint Thecla)  *
• Լիտվա - Հոլոքոստի զոհերի հիշատակի օրը 
• Կանադա- Ծառի ազգային օրը (National Tree Day) *
• Հնդկաստան - Հերոսների նահատակության օրը (Haryana Heroes' Martyrdom Day) *
• Ղրղզստանը - Ղրղզերենի օրը 
• Միկրոնեզիա - Չուուկի ազատագրման օրը *
• Պերու - Գարնան, բարեկամության և երիտասարդության օրը *
• Պուերտո Ռիկո - Գրիտո դե Լարես (Grito de Lares)
• Ռուսաստան - Yandex որոնողական համակարգի ծննդյան օրը *
• Ռուսաստանը - Թեյամանի վիշապի օրը *
• Սաուդյան Արաբիա - Ազգային օրը
• Ֆրանսիա - Գաստրոնոմիայի օրը *
• Ֆրանսիան - Դպրոցական անբավարար առաջադիմության կանխարգելման ազգային օրը *
• Ճապոնիա - Աշնանային գիշերահավասարի օրը (Shu - bun-no Hi) *

* Սեպտեմբերի 23-ի անսովոր տոների մասին (ռուսերեն)՝ այստեղ։

---

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ԴԵՊՔԵՐ ԵՎ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

2008 - Android օպերացիոն համակարգի առաջին տարբերակի շնորհանդեսը:
2002 - Բելգիայում ուժի մեջ մտավ Էվթանազիայի մասին օրենքը:
1999 - Չինաստանում հայտնաբերվեց երաժշտական գործիքներից ամենահինը ՝ 9000 տարեկան ֆլեյտան։
1997 - Հայտարարագրվեց Yandex.Ru որոնողական համակարգը։
1981 - Քվեբեկում արգելվում են անգլերենով հանրային պաստառները:
1943 - Լիտվայի ցեղասպանության զոհերի հիշատակի օրը. ֆաշիստական զավթիչները սկսեցին վերացնել Վիլնյուսի Հրեական գետտոն:
1939 - Նյու Յորքի համաշխարհային տոնավաճառի ժամանակ դրվել է ժամանակի պարկուճ, որը պետք է բացվի 6939 թվականին:

• Պարկուճում ներառել են կնոջ գլխարկ, տղամարդու ծխամորճ և 1100 միկրոֆիլմ։

1924 - Լենինգրադում ուժեղ ջրհեղեղ է տեղի ունեցավ. Նևայի ջրերը բարձրացան օրդինարից 380 սմ:
1922 - Ստալինը ներկայացրեց խորհրդային հանրապետությունների «ինքնավարության» նախագիծը, ինչը նշանակում էր նրանց կլանել ՌԽՖՍՀ-ում:

• Նախագիծը մերժվել է Լենինի կողմից։

1915 - Ռոլան Գարոսը դառնում է առաջինը, ով թռչելով 7 ժամ 53 րոպեում հատում է Միջերկրական ծովը։
1894 - Ստեղծվեց առաջին ֆրանսիական արհմիությունը՝ Աշխատանքի համընդհանուր կոնֆեդերացիան:
1873 - Պետերբուրգում կերոսինային լամպերի փոխարեն վառվեցին աշխարհում առաջին էլեկտրական լապտերները:
1862 - Կոմս Լև Տոլստոյն ամուսնացավ Սոֆյա Անդրեևնա Բերսի հետ:

• 27 տարում նրանք ունեցան 13 երեխա։

1848 - Ամերիկացի Ջոն Կուրտիսն իր տանն ստանում է առաջին մաստակը:
1846 - Գերմանացի աստղագետ Յոհան Գոթֆրիդ Հալլեն, առաջնորդվելով Վ. Լևերիեի ցուցումներով, Բեռլինի աստղադիտարանից հայտնաբերեց Նեպտունը:
1784 - Ֆրանսիական թագավոր Լյուդովիկոս XVI-ը հրամանագիր ստորագրեց, որ բոլոր թաշկինակները պետք է քառակուսի լինեն, քանի որ օվալաձև կարելը ձեռնտու չէ:
1595 - Իսպանական կառավարությունը որոշեց ոչ թե ոչնչացնել Ամերիկայի հնդկացի բնակչությանը, այլ մկրտել նրանց՝ վերաբնակեցնելով ըստ գաղութների առաքելության:
38 - Հռոմի կայսր Կալիգուլայի մահացած քույրը՝ Դրուզիլան դասվեց աստվածների շարքին:

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՇՈՒՐՋ ԵՎ ՀԱՅԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

1993 - ԼՂՀ Գերագույն խորհրդի նախագահի պաշտոնակատար Կարեն Բաբուրյանն ընդունեց Երուսաղեմի պատրիարք Թորգոմ արքեպիսկոպոս Մանուկյանի գլխավորած Հայ Առաքելական եկեղեցու պատվիրակությանը:
1992 - Հայաստանի և Ադրբեջանի պաշտպանության նախարարները Սոչիում երկամսյա հրադադարի համաձայնագիր են ստորագրում

• Փաստաթուղթը ստորագրել էին Վազգեն Սարգսյանն ու Ռահիմ Գազիևը`Ռուսաստանի ՊՆ Պ.Գրաչևի առաջնորդությամբ:
• Համաձայնությունից հետո Մոսկվան հակամարտության գոտի էր ուղարկել մոտ հիսուն դիտորդների, որոնք պետք է հետևեին պայմանավորվածությունների կատարմանը:
• Կողմերը, սակայն, հրադադարը չէին պահպանել, և Մոսկվան շուտով ետ էր կանչել իր առաքելությունը:

1991 - Հրապարակվեց հանրաքվեի կենտրոնական հանձնաժողովի ամփոփիչ հաղորդումը:

• Տեղի ունեցավ Գերագույն խորհրդի նիստ, ԳԽ-ն հիմք ընդունելով սեպտեմբերի 21-ի Անկախության հանրաքվեի արդյունքները, Հայաստանի Հանրապետությունը հռչակեց անկախ պետություն:

1991 - ՀՀ ԳԽ-ն ընդունեց «Սեպտեմբերի 21-ը տոնական, ոչ աշխա­տանքային օր ընդունելու մասին» օրենքը:

• ՀՀ ԳԽ-ն դիմեց ԵԱՀԽ մասնակից երկրներին՝ Հայաստանի անդամակցության հարցը քննարկելու համար:
• ՀՀ ԳԽ-ն դիմեց հանրապետության քաղաքացիներին և հայ ժողովրդին՝ «միասին անկախ Հայաստանը արարելու» կոչով:

1991 - Ժելեզնովոդսկում տեղի ունեցավ Բորիս Ելցինի, Նուրսուլթան Նազարբաևի, Լևոն Տեր-Պետրոսյանի և Այազ Մութալիբովի հան­դիպումը:

• Դա Լեռնային Ղարաբաղի հիմնախնդրի կարգավորման շուրջ բանակցություններ սկսելու առաջին լուրջ քայլն էր:

---

ԾՆՎԵԼ ԵՆ

1980 - Սյու, ճապոնացի կիթառահար և երգիչ
1979 - Ֆաբիո Սիմպլիսիո, բրազիլացի ֆուտբոլիստ
1970 - Անի Դիֆրանկո, ամերիկացի երգչուհի-երգահան, գիթարահար
1969 - Պատրիկ Ֆիորի, հայկական ծագումով ֆրանս. երգիչ-երգահան
1956- Պաոլո Ռոսսի, իտալացի ֆուտբոլիստ, աշխարհի չեմպիոն (1982)
1950 - Յուրի Լոնգո (մ. 2006), ռուս մոգ, իլյուզիոնիստ, հեռուստահաղորդավար, գրող
1949 - Բրյուս Սփրինգսթին, ամերիկացի ռոք երգիչ, երաժիշտ, երգերի հեղինակ
1943 - Խուլիո Իգլեսիաս, իսպանացի երգիչ, երաժիշտ, երգերի հեղինակ
1938 - Ռոմի Շնայդեր, ավստրո-գերմանա-ֆրանսիական կինոդերասան, երգչուհի, «Սեզար» մրցանակի դափնեկիր (մ.1982) 
1930 - Ռեյ Չարլզ (Ռեյ Չարլզ Ռոբինսոն), ամերիկացի էստրադային երգիչ և դաշնակահար (մ. 2004)
1926 - Ջոն Քոլտրեյն (մ. 1967), ամերիկացի ջազային սաքսոֆոնահար և կոմպոզիտոր
1920- Միքի Ռունի (Ջոզեֆ Յուլ կրտսեր),  ամերիկացի դերասան, երկու «Օսկարի» դափնեկիր (մ. 2014)
1920 - Ալեքսանդր Հարությունյան, հայ կոմպոզիտոր և դաշնակահար, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (մ. 2012)
1916 - Ալդո Մորո (սպանվել է 1978), իտալացի քաղաքական գործիչ, նախագահ Նախարարների խորհրդի Իտալիայի (1963-1968 և 1974-1976)
1915 - Քլիֆորդ Գլենվուդ Շալլ (մ. 2001), ամերիկացի ֆիզիկոս, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1994)
1901 - Յարոսլավ Սեյֆերտ (մ. 1986), չեխ բանաստեղծ, գրող և լրագրող, Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1984)
1897 - Պոլ Դելվո (մ. 1994), բելգիացի սյուրռեալիստ նկարիչ
1880 - Ջոն Բոյդ Օրր (մ. 1971), անգլիացի մանկավարժ, բժիշկ, հասարակական գործիչ, Խաղաղության Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (1949)
1865 - Ստեփան Լիսիցյան, ազգագրագետ, հասարակական գործիչ, պատմաբան, աշխարհագրագետ, բանասեր, մանկավարժ, թարգմանիչ, հրատարակիչ, պրոֆեսոր (1941), ՀԽՍՀ գիտությունների վաստակավոր գործիչ (1945)
1861 - Ռոբերտ Բոշ (մ. 1942), գերմանական ինժեներ, գյուտարար, Bosch ֆիրմայի հիմնադիր
1819 - Արման Հիպոլիտ Լուի Ֆիզոն (մ. 1896), ֆրանսիացի ֆիզիկոս, առաջին անգամ չափեց լույսի արագությունը
1215 - Հուբիլայ (մ. 1294), մոնղոլ խան, Չինգիզ Խանի թոռը, Չինաստանի առաջին կայսրը 
480 մ. թ. ա. - Եվրիպիդես (մ. 406 մ. թ. ա.), Հին Հունաստանի դրամատուրգ