ArmenLur

ՀԻՇԱՐԺԱՆ ՕՐԵՐ ԵՎ ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ՏՈՆԵՐ

Միջազգային

• Աղետների վտանգի նվազեցման միջազգային օրը (International Day for Disaster Reduction) *
• Սկեպտիկների միջազգային օրը (International Skeptics Day) *
• Թրոմբոզի դեմ պայքարի միջազգային օրը (World Thrombosis Day) *
• Կոստյումի միջազգային օրը (International Suit up Day) *
• Զոմբիների համաշխարհային օրը (World Zombie Day) *
• Առանց կրծկալի օր (No Bra Day) *
• Ադա Լավլեյսի օրը (Ada Lovelace Day) *
• Բիթլոմանիայի օրը (Beatlemania Day) *

Ազգային

• ԱՄՆ - Ռազմածովային ուժերի ծննդյան օրը (Navy Birthday)
• ԱՄՆ - Կրծքագեղձի մետաստատիկ քաղցկեղի իրազեկման ազգային օրը (National Metastatic Breast Cancer Awareness Day)
• ԱՄՆ - Սեփական բիզնեսի ազգային օրը (Own Business Day) *
• ԱՄՆ - Ուղեղը մարզելու ազգային օրը (National Train Your Brain Day) *
• ԱՄՆ - «M&M»-ի ազգային օրը (National M & M Day) *
• ԱՄՆ - Առանց կրծկալ ազգային օրը (National No Bra Day) *
• ԱՄՆ - Յորքշիրյան պուդինգի ազգային օրը (National Yorkshire Pudding Day) *
• ԱՄՆ - Որդուն դրամական փոխանցում կատարելու ազգային օրը (National Transfer Money to Your Son Day) *
• Բանգլադեշ - Ահերի Չահար Շամբա (Akhari Chahar Somba) *
• Գուամ - Ծառատունկի օրը
• Թաիլանդ - Ոստիկանության ազգային օրը (Wan Tamruat) *
• Լեհաստան - Շտապ օգնության օրը (Dzień Ratownictwa Medycznego) *
• Հայաստան - Ս. առաքյալներ Անանիայի, Մատաթիայի, Բառնաբասի, Փիլիպպոսի, Հովհաննեսի և Շիղայի` Սիղվանոսի հիշատակության օրը *
• Ճապոնիա - Բուդդայական դպրոցի հիմնադրի հիշատակի օրը *
• Ռուսաստան -  Ննջող ծառերի օրը *
• Ռուսաստան - Խելամտության օրը *
• Վիետնամ - Ձեռնարկատիրոջ օրը
• Ֆինլանդիա - Անհաջողակների օրը *

* Հոկտեմբերի 13-ի անսովոր տոների մասին (ռուսերեն)՝ այստեղ։

---

ՀԵՏԱՔՐՔԻՐ ԴԵՊՔԵՐ ԵՎ ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

2000 - Մեթանոլով զանգվածային թունավորում Սալվադորում, 122 մարդ զոհվեց:
1998 - ՆԱՏՕ-ն վերջնագիր ներկայացրեց Հարավսլավիային՝ պահանջելով դուրս բերել զորքերը Կոսովոյից:
1992 - ՀՀ և ԼՂՀ կառավարությունների համատեղ ջանքերով ստեղծվեց Արցախի պետական համալսարանը: 

• Բացումը տեղի ունեցավ 1993թ. մայիսի 10-ին` Շուշիի ազատագրման տարելիցի հաջորդ օրը:

1984 - Երևանում պաշտոնապես բացվում է Մարզահամերգային համալիրը։

• Մարզահամերգային համալիրի ճարտարապետներն են Կորյուն Հակոբյանը, Արթուր Թարխանյանը, Հրաչ Պողոսյանը, Սպարտակ Խաչիկյանը, Գևորգ Մուշեղյանը։ 
• Համալիրը համարվում էր ժողովրդական կառույց։

1975 - Կանադայի վարչապետ Պիեռ Թրյուդոն հայտարարեց արտակարգ եռամյա հակաինֆլյացիոն ծրագրի ներդրման մասին, որը նախատեսում էր գների վերահսկողություն:
1958 - Փեդինգթըն արջուկի մասին գրքի առաջին հրատարակումը:
1957 - Մաո Ցզեդունը պետական խորհրդակցության ժամանակ ասել է. «Պետք չէ շատ գիրք կարդալ»:
1938 - Ռուս բանաստեղծ Օսիպ Մանդելշտամը կրկնակի ձերբակալությունից հետո տեղափոխվեց աշխատանքային ճամբար «հակահեղափոխական գործունեության» մեղադրանքով:
1923 - Թուրքիայի մայրաքաղաքը Ստամբուլից տեղափոխվեց Անկարա։
1921 - Կնքվեց Ղարսի բարեկամության պայմանագիրը՝ մի կողմից հայկական, ադրբեջանական և վրացական ԽՍՀ-ների և Թուրքիայի միջև, մյուս կողմից՝ ՌԽՖՍՀ-ի։
1917 - Ֆաթիմայի հրաշքը:
1900 - Լույս տեսավ Զիգմունդ Ֆրեյդի «Երազների մեկնաբանությունը» հիմնական գիրքը:
1884 - Գրինվիչը հաստատվեց որպես զրոյական միջօրեական:
1843 - Նյու Յորքում ստեղծվեց Ամերիկայի ամենածեր հրեական կազմակերպությունը՝ «Ուխտի զավակները»։
1792 - Տեղադրվեց ԱՄՆ նախագահի նստավայրի հիմնաքարը, որը 1809 թվականից սկսեց կոչվել «Սպիտակ տուն», իսկ 1902 թվականին շենքի անունն օրինականացվեց:
1675 - Հոլանդացի ֆիզիկոս Քրիստոնյա Հյուգենսը արտոնագրեց գրպանի ժամացույցը։
1582 - Իտալիայում և այլ կաթոլիկ երկրներում Հուլյան օրացույցը (հին տոմար) փոխարինվեց Գրիգորյանով (նոր տոմար):
1492 - Կոլումբոսը առաջին անգամ մոտեցավ Նոր աշխարհի ափին (Սան Սալվադոր կղզի):
1479 - Հունգարական զորքերը ջախջախեցին թուրքերին Հացահատկի դաշտավայրում:
1307 - Ֆիլիպ IV Գեղեցիկ թագավորի հրամանով միաժամանակ ձերբակալվեցին բոլոր ֆրանսիացի թամփլիերները:
54 - Հռոմեական կայսր Կլավդիայի կինը թունավորեց նրան սունկով։

---

ԾՆՎԵԼ ԵՆ

1995 - Պակ Չի Մին, հարավկորեացի երգիչ, պարող և երգերի հեղինակ, BTS խմբի վոկալիստ
1982 - Իան Տորպ, ավստրալացի լողորդ, աշխարհի չեմպիոն և ռեկորդակիր, օլիմպիական եռակի չեմպիոն
1980 - Աշանտի (Աշանտի Շեկվոյա Դուգլաս), ամերիկացի երգչուհի, դերասանուհի, պարուհի և մոդել
1977 - Փոլ Փիրս, ամերիկացի բասկետբոլիստ, NBA-ի չեմպիոն (2008)
1971 - Սաշա Բարոն Քոհեն, բրիտանացի կատակերգու, «Ոսկե գլոբուս» մրցանակի և այլ մրցանակների դափնեկիր
1967 - Քեյթ Ուոլշ, կինոյի և հեռուստատեսության ամերիկյան դերասանուհի
1966 - Մաքսիմ Մոշկով, ռուս ծրագրավորող, ցանցային գրադարանի կազմող, որը հայտնի է որպես «Մոշկովի Գրադարան»
1962 - Քելը Փրեսթըն (Քելի Սմիթ ), ամերիկյան կինոյի և հեռուստատեսության դերասանուհի, նորաձևության մոդել
1960 - Ջոուի Բելադոնա (Ջոզեֆ Բելարդինի), ամերիկացի երգիչ և հարվածային գործիքներ, «Anthrax» մետալ խմբի անդամ
1956 - Քրիս Քարթեր, ամերիկացի սցենարիստ, պրոդյուսեր և ռեժիսոր («Գաղտնի նյութեր» սերիալը և այլն)
1954 - Մորդեհայ Վանուն, իսրայելցի միջուկային տեխնիկ, որն աշխարհին տեղեկություններ է հաղորդել Իսրայելի միջուկային ծրագրի մասին
1952 - Ջոն Լոուն (Ըն Կհուոկ Լյոն), չինական ծագումով ամերիկացի դերասան
1947 - Սեմմի Հագար, ամերիկացի երգիչ և կիթառահար, «Van Halen» ռոք խմբի վոկալիստ
1944 - Ռոբերտ Լամմ, ամերիկացի ստեղնահար, երգիչ, երգերի հեղինակ, «Chicago» ռոք խմբի հիմնադիրներից
1941 - Ռոբերտ (Բոբ) Հանթըր (մ. 2005), կանադացի լրագրող, «Գրինփիսի» համահիմնադիր
1941 - Փոլ Սայմոն, ամերիկացի ռոք երաժիշտ, երգերի հեղինակ, երեք «Գրեմմի» մրցանակների դափնեկիր
1935 - Ալեքսեյ Կոզլով, խորհրդային և ռուսական սաքսոֆոնահար, կոմպոզիտոր, «Արսենալ» ջազային խմբի հիմնադիր, ՌԴ ժողովրդական արտիստ
1934 - Սավելի Կրամարով (մ. 1995), խորհրդային և ամերիկյան կատակերգական դերասան, ՌՍՖՍՀ վաստակավոր արտիստ
1934 - Նանա Մուսկուրի, հույն երգչուհի, ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի բարի կամքի դեսպան
1933 - Մարկ Զախարով (մ. 2019), թատրոնի և կինոյի խորհրդային և ռուսական ռեժիսոր, սցենարիստ, մանկավարժ, Լենքոմ թատրոնի գլխավոր ռեժիսոր, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ
1931 - Ռայմոն Կոպա (Ռայմոն Կոպաշևսկի, մ. 2017), լեհական ծագմամբ ֆրանսիացի ֆուտբոլիստ, 1958 թ. Եվրոպայի լավագույն ֆուտբոլիստ
1926 - Ռեյ Բրաուն (մ. 2002), ամերիկացի երաժիշտ, լավագույն ջազային կոնտրաբասիստներից
1926 - Գլեբ Մաքսիմով (մ. 2001), խորհրդային և ռուս գիտնական, ինժեներ-կոնստրուկտոր, աշխարհի առաջին արհեստական արբանյակի ստեղծողը
1925 - Մարգարետ Թետչեր (մ. 2013), Մեծ Բրիտանիայի 71-րդ վարչապետ (1979-1990)
1921 - Իվ Մոնտան (Իվո Լիվի, մ. 1991), ֆրանսիացի դերասան և երգիչ
1909 - Արթ Թեյթում (մ. 1956), ամերիկացի ջազ դաշնակահար և կոմպոզիտոր
1906 - Սեսիլ Տակաիշվիլի (մ. 1984), թատրոնի և կինոյի վրացական դերասանուհի, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1966)
1887 - Յոզեֆ Տիսո (մահապատժի է 1947), Սլովակիայի կաթոլիկ քահանա, աստվածաբան և քաղաքական գործիչ, Սլովակայի առաջին հանրապետության նախագահ (1939-1945)
1881 - Էժենի Կոտտոն (մ. 1967), ֆրանսիացի կին ֆիզիկոս և հասարակական գործիչ, կանանց միջազգային ժողովրդավարական ֆեդերացիայի հիմնադիր
1880 - Սաշա Չոռնի (Ալեքսանդր Գլիկբերգ, մ. 1932), ռուս բանաստեղծ և արձակագիր, էմիգրանտ («Տարբեր դրդապատճառներ», «Զինվորական հեքիաթներ» և այլն)
1878 - Ստեփան Շահումյան (գնդակահարվել է 1918 թ.), հեղափոխական, Բաքվի խորհրդի ղեկավար (1917 թ.), Կովկասի հարցերով արտակարգ հանձնակատար, Բաքվի 26 գնդակահարված կոմիսարներից
1855 - Ռոբերտ Ֆլեգել (մ. 1886), գերմանացի ճանապարհորդ, Աֆրիկայի հետազոտող
1825 - Չարլզ Ֆրեդերիկ Ուորթ (մ. 1895), անգլիական ծագում ունեցող ֆրանսիացի կուտյուրյե
1821 - Ռուդոլֆ Վիրխով (մ. 1902), գերմանացի պաթոլոգ և ֆիզիոլոգ, ով առաջինն է նկարագրել լեյկեմիան, քաղաքական գործիչ
1754 - Մոլի Փիթչըր (մ. 1832), ԱՄՆ Անկախության պատերազմի հերոսուհի
1700 - Բարոն Նիկոլայ Ստրոգանով (մ. 1758), ռուսական խոշոր արդյունաբերող, գաղտնի խորհրդական, կամերգեր
1474 - Մարիոտտո Ալբերտինելի (մ. 1515), իտալական Վերածննդի նկարիչ