Մեր ազատագրական պայքարը պարտությամբ վերջացավ: Եվրոպան ու Ամերիկան դավաճանեցին մեզ: Թրքահայության կեսը մորթոտված, մյուս կեսն էլ թափառական՝ քշվում է ծովից ծով: Ո՛չ որևէ երկիր է ընդունում «գաղթականներին», ո՛չ էլ՝ իրենց իսկ սեփական հայրենիքը: Կորցրեցինք նաև մեր անկախությունը, իսկ մեր ավանդական «հյուսիսի պաշտպանը» սիրաբանում է մեր դահիճի հետ ու սիրաշահում նրան՝ ի վնաս մեզ։ Զարևանդ (1926 թ.)

1995 թվականի այս օրը Վազգեն Առաջին Կաթողիկոսի մահից մոտ 8 ամիս անց` 1995 թվականի ապրիլի 4-ին, երկար վեճերից ու քննարկումներից հետո Էջմիածնում տեղի ունեցած ընտրությունների արդյունքում Ամենայն Հայոց Կաթողիկոս է ընտրվում Գարեգին Առաջինը (մինչ այդ` Կիլիկիո Կաթողիկոս Գարեգին Բ): 

2007 թվականի այս օրը Ռուսաստանի արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը Երևանում հայտարարում է, որ «ղարաբաղյան հակամարտությունը միակ հակամարտությունն է, որտեղ Ռուսաստանի, ԱՄՆ-ի և Եվրոպական Միության շահերը չեն հակասում միմյանց, ինչպես նաև կողմերի դիրքորոշումներին»:

2016 թվականի այս օրը լայնամասշտաբ ռազմական գործողություններ տեղի ունեցան Արցախի Հանրապետության Պաշտպանության բանակի և Ադրբեջանի Հանրապետության զինված ուժերի միջև արցախա-ադրբեջանական շփման գծի ողջ երկայնքով, որը տևեց 4 օր և անվանվեց Ապրիլյան քառօրյա պատերազմ:

2016 թվականի այս օրը Ապրիլյան պատերազմի սկիզբն էր։ Ադրբեջանը լայնածավալ հարձակողական գործողություններ է սկսում` 1994-ի հրադադարից հետո առաջին անգամ կիրառելով Գրադ կայանքներ ու ծանր ռազմատեխնիկայի այլ միջոցներ: Պատմության հայկական օրը armenlur կայքում՝ հունվարի 1-ից մարտի 31-ը։

Գրիգոր Զոհրապը Cercle d’Orient ակումբում Թալեաթ փաշայի և Հալիլ բեյի հետ երեկո էր անցկացնում՝ քննարկելով Թուրքիայում տիրող վիճակը: Կեսգիշերին Զոհրապը վեր կացավ, որ տուն գնա: Ոտքի է կանգնում նաև Թալեաթը, մոտենում է Զոհրապին ու համբուրում այտը... Զոհրապի սպանության լուրը նրա կնոջը հայտնում է անձամբ ինքը՝ Թալեաթը:

1995 թվականի այս օրը Պրահայում` ԵԱՀԿ Ավագ պաշտոնյաների կոմիտեի նիստում, կազմակերպության գործող նախագահ, Հունգարիայի արտգործնախարար Լասլո Տոկեշը գրավոր ուղերձով հստակ ընդգծում է` Ստեփանակերտը հակամարտության առանձին կողմ է: Հիշեցնենք, որ Ղարաբաղը հակամարտության կողմ դադարեց լինել Ռոբերտ Քոչարյանի ձեռամբ։ Պատմության հայկական օրը armenlur կայքում՝ հունվարի 1-ից մարտի 31-ը։

Հայ ժամանակակից գրողների մի շարք ստեղծագործություններ վերջին շրջանում ներկայացվում են նաև վրացերենով։ Ամենաթարմ թարգմանությունն Արմեն Հայաստանցու (Օհանյան) ստեղծագործություններից «ՊոչԱՏՈւՄ»-ն է, որը հրապարակվել է  վրաստանյան հասարակական-գրական ամսագրերից մեկում։

Արցախյան առաջին պատերազմի ժամանակ Հայաստանում տեղի ունեցած իրադարձությունների մասին ռեժիսոր Արման Չիլինգարյանի «Լույսի կաթիլներ» ֆիլմն արժանացել է Տորոնտոյի Այլընտրանքային ֆիլմերի փառատոնի «Լավագույն դրամա» մրցանակին։ Տեղեկանում ենք Կանադայում Հայաստանի դեսպանատան թվիթերյան պաշտոնական էջից։

1987 թվականի այս օրը Երկրի ուղեծիր դուրս բերվեց «Գլազար» գերմանուշակագույն աստղադիտակը, որն առ այսօր մնում է հայկական վերջին տիեզերական աստղադիտարանը։ Մեկ տարի անց լույս տեսավ «Գլազարի» արդյունքներով ստացված գիտական առաջին հոդվածը: Պատմության հայկական օրը armenlur կայքում՝ հունվարի 1-ից մարտի 31-ը։

1992 թվականի այս օրը Շուշիից և Ղամբալու,  Ջանհասան, Քյոսալար գյուղերից Ստեփանակերտի վրա հարձակման անցած ադրբեջանական ուժերը կատաղի մարտերում ջախջախվեցին և հետ շպրտվեցին ելման կետերը: Պատմության հայկական օրը armenlur կայքում՝ հունվարի 1-ից մարտի 31-ը։

L'Orient le Jour-ը «Վահան Ռումելյանի աբստրակտ քնարերգությունն՝ ի հիշատակ ապագայի...» վերնագրով հրապարակում է տպագրել  հայ աբստրակտցիոնիստի մասին։ «Ցավոք, իմ արվեստը արտացոլում է այսօրվա քաոսային աշխարհը, և այն արդիական է։ Խնդիրը մեր ներսում է։ Մաղթում եմ խաղաղ երկինք...»,- այսպիսի գրառում է կատարել Վահան Ռումելյանն իր ֆեյբուքյան էջում հրապարակման առիթով։

2021 թ այս օրը ՊՆ ռազմաբժշկական վարչության պետի տեղակալ Գեղամ Փաշիկյանը հայտնեց, որ 2020 թվականի սեպտեմբեր-հոկտեմբեր ամիսներին Ադրբեջանի ագրեսիան հետ մղելու ժամանակ Հայկական կողմի ուժային կառույցներից վիրավորների և հիվանդների թիվը կազմել է 11 հազար: 

1992  թվականի այս օրը  ՄԱԿ-ը որոշակիացնում է իր մասնակցության ձևաչափը ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման հարցում։ Դա ԵԱՀԿ-ի խաղարարար գործունեությանն աջակցելն է։ Այսպիսով, ՄԱԿ-ը ձեռնպահ է մնում կարգավորման գործընթացին ուղղակի մասնակցությունից։

2019 թվականի այս օրը Մարտի 1-ի գործի շրջանակում հարցաքննվեց ՀՀ նախկին ոստիկանապետ Հայկ Հարությունյանը: Հարցաքննությունից 6 ամիս անց՝ 2019 թ. սեպտեմբերի 23-ին Հայկ Հարությունյանը հայտնաբերվեց իր ամառանոցում մահացած՝ հրազենային վնասվածքով։ Մամուլում 2008-ին տեղեկություններ էին շրջանառվել, որ Հայկ Հարությունյանը մինչև մարտի 1-ը հրաժարականի դիմում է ներկայացրել Քոչարյանին, սակայն նա չի ստորագրել. ըստ այդ հրապարակումների՝ Հարությունյանը խնդրել է ուժ կիրառելու հրամանը գրավոր տալ, բայց նա դա չի արել:

Ասում եմ՝ ժողովրդի, ո՛չ թե ամբոխի։ Որովհետև շատերը ժողովուրդն ու ամբոխը շփոթում են իրար հետ։ Սրանք իրար հակառակ բաներ են։ Ժողովուրդն իմաստուն է, ամբոխը՝ հիմար։ Ժողովուրդը ծանր է, ամբոխը՝ թեթև։ Ժողովուրդը մեծահոգի ու բարի է, ամբոխը՝ դյուրագրգիռ, վտանգավոր չար։ Ժողովուրդն աշխատանք է սիրում, ամբոխը թալան։

Ու սովորաբար կառավարություններից շատերին ամբոխն է պետք, բանաստեղծին՝ ժողովուրդը։ Ժողովուրդը խաղաղասեր է, ամբոխը՝ կռվարար։ Եվ ամբոխամիտ ու ամբոխավար մարդիկ երբեմն ամբոխի գլուխն անցնելով, որ մի շատ հեշտ բան է, տիրում են ժողովրդին ու նրան գցում էն տեսակ զանազան կրակների մեջ ու կռիվների մեջ, որ նա չի էլ երազել...

Դավիթ Մաթևսյանն իր վերջին նամակում Նիկոլ Փաշինյանին գրում է. «Իմ [տեղեկություններով և ] վերլուծությամբ «սրբազան», «հայրենական» պատերազմը տանուլ ես տալիս։ Քանի դեռ ուշ չէ, անձամբ վերցրու պատասխանատվությունը, րոպե առաջ գնա քաղաքական լուծման։ Վստահ եղիր - ժողովուրդը քեզ կաջակցի ու կգնահատի»

2000 թվականի այս օրը նախագահի նստավայրից տուն ուղևորվելիս մահափորձ կատարվեց Արցախի նախագահ Արկադի Ղուկասյանի նկատմամբ։  Շուտով ձերբակալվեցին Սամվել Բաբայանը, նրա եղբայրը՝ Ստեփանակերտի քաղաքապետ Կարեն Բաբայանը և նրա այլ մերձավորներ։ Այսօր ծնվել են Գալուստ Գյուլբենկյանը,  Մելինե Համամջյանը, Արմեն Շեկոյանը և այլք։ Ավելին՝ armenlur.am կայքում։

Պատմության հայկական օրը. մարտի 22 - 1925 թվականի այս օրը Թիֆլիսի Դիդուբե օդանավակայանի մոտ ինքնաթիռի վթարից զոհվում է Ալեքսանդր Մյասնիկյանը։ Հուղարկավորության ամբողջ ընթացքում՝ շուրջ 40 րոպե, տրվում է պատվո համազարկ։ Ամբողջական նյութն ընթերցեք armenlur.am կայքում։