ArmenLur

ԱՅՍՕՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆՈՒՄ ՆՇՎՈՒՄ Է

Քրիստոսի Անվանակոչության տոնը (Հայ Առաքելական Եկեղեցի)

• Ըստ հրեական օրենքի` ծննդյան 8-րդ օրը Հիսուս, ինչպես նորածին ամեն մի արու զավակ, թլփատվեց և անվանակոչվեց:  Այդ մասին վկայում է Ս. Ղուկաս Ավետարանիչը. «Եվ երբ ութ օրերը լրացան, և նա թլփատվեց, նրա անունը Հիսուս դրվեց, ինչպես հրեշտակի կողմից կոչվել էր, երբ դեռ չէր հղացվել մոր որովայնում» (Ղուկ. 2:21): «Հիսուս» եբրայերեն բառ է, որ նշանակում է փրկիչ:
• Ս. Գաբրիել հրեշտակը, Սուրբ Աստվածամորն ավետելով Աստծո Որդու Ծննդյան մասին, պատվիրեց Մանկան անունը Հիսուս դնել: Այս մասին կրկին վկայում է նույն Ավետարանիչը. «Եվ ահա դու կհղիանաս և կծնես մի որդի և նրա անունը Հիսուս կդնես» (Ղուկ. 1:31):  «Հիսուս» անվանը զուգահեռ Փրկչին տրվում է նաև «Քրիստոս» անունը: Այն հունարեն բառ է, որ նշանակում է «Օծյալ» և համապատասխանում է եբրայերենի «Մեսիա»-ին: Փրկչի անվանակոչության տոնին հայ առաքելական բոլոր եկեղեցիներում մատուցվում է Սուրբ Պատարագ, իսկ նախորդ օրը երեկոյան ժամերգության ավարտին կատարվում է նախատոնակի արարողություն:
• Տոնը նշվում է ամեն տարի հուվարի 13-ին։

ԻՐԱԴԱՐՁՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԵՎ ՀԱՅԵՐԻ ՇՈՒՐՋ

2004 - Ադրբեջանը հրաժարվում է մուտքի վիզաներ տրամադրել հայկական պատվիրակությանը Բաքվում ՆԱՏՕ-ի խորհրդաժողովին մասնակցելու համար։
2002 - Հայաստանում պահպանված թուրքմենական դամբարանի տարածքում հուշաքար է բացվում:

• Այս դամբարանը վկայություն է, որ 5 դար առաջ Հայաստանի տարածքում եղել են թուրքմենական Կարա Կոյունլու ցեղերը: 

1990 - Բաքվում սկսվեցին հայ խաղաղ բնակչության 7 օրյա (հունվարի 13-19-ը) ջարդերը և բռնագաղթը:

• Հունվարի վերջին փախստականների ընդհանուր թիվը հա­սավ 240.000-ի, Բաքվում սպանվեց 60 հայ:

1989 - ԽՍՀՄ Մինիստրների խորհուրդը «Լեռնային Ղարաբաղի մարզում կառավարման Հատուկ կարգի մտցնելու հետ կապված գործողությունների մասին» որոշում կայացրեց։

• Առաջին կետով պարտադրեց ԼՂՀ Ինքնավար մարզի սոցիալ-տնտեսական զարգացման ցուցանիշները նշել հատուկ տողով (Ադրբեջանի ԽՍՀ-ից առանձին)։

1981 - ASALA. Փարիզում պայթյունից օդ է բարձրանում Թուրքիայի դեսպանատան տուրիզմի գծով խորհրդական Ահմեդ Էրդեյլիի մեքենան։

• Հայ Գաղտնի Բանակ «Ալեք Ենիգոմշյան Քոմանտօն» ստանձնում է պատասխանատվությունը, կոչ ուղղելով մարդասիրական կազմակերպություններին, որ մուտք գործեն Թուրքիայի բանտերը, ու բանտարկված են հայ, արաբ, քուրդ և թուրք հեղափոխականներ և հետաքննեն այնտեղ տիրող վիճակը։

1976 - ԽՍՀՄ գերագույն խորհրդի նախագահությունը ԽՍՀՄ ժողովրդական նկարչի պատվավոր կոչում է շնորհում Երվանդ Քոչարին։
1923 - Ավարտվում է Անդրկովկասյան ֆեդերացիայի զինանշանի ստեղծման հայտարարված մրցույթը:

• Առաջին մրցանակը տրվում է Մարտիրոս Սարյանի և Հակոբ Կոջոյանի ներկայացրած նախագծին:

1866 - Սկսեց հրատարակվել Երուսաղեմի հայկական պատրիարքարանի պաշտոնական օրգան «Սիոն» պարբերականը։

ԱՅՍՕՐ ԾՆՎԵԼ ԵՆ

1988 - Տաթև Աբրահամյան, հայ շախմատիստուհի
1977 - Ֆերնանդո Զախարյան (ծնվ. Արգենտինա), ֆուտբոլիստ
1975 - Խորխե Դյուրան (Խորխե Գևորգ Գուլդալյան, Կարակաս, Վենեսուելա), հեռուստահաղորդավար, շեֆ խոհարար, արտիստ

• Հանդիսանում է Հանթի լոլիկի ընկերության գովազդի դեմքը։
• Նա ազատ խոսում է իսպաներեն, ֆրանսերեն և հայերեն։ Ներկայումս ապրում է Նյու Յորքում։

1952 - Միշել Մարիան (ծնվ. Փարիզ), ֆրանսահայ փիլիսոփա և գրող: Ֆրանսիայի մշակույթի եւ հաղորդակցության նախարարության գրքի ազգային կենտրոնի գլխավոր քարտուղար
1946 - Հրաչյա Գասպարյան (ծնվ. Ալավերդի), ռեժիսոր, ՀՀ ժողովրդական արտիստ (2011)
1936 - Սվետլանա Միրզոյան, ականավոր խորհրդային և ռուս արդյունաբերական դիզայներ: Հեղինակ լեգենդար մեքենայի ՌԱՖ-977. Արվեստագիտության թեկնածու, ՀՊՄՀ պրոֆեսոր Շտիգլիցա. ԽՍՀՄ Նկարիչների միության անդամ (1972), Ռուսաստանի դիզայներների միության անդամ
1935 - Իոսիֆ Կուրոյան, խորհրդային և հայ ռեժիսոր, մուլտիպլիկացիոն ֆիլմերի սցենարիստ և նկարիչ, Հյուսիսային նավատորմի նավերի ջոկատների չեմպիոն (1955, 1956), Հյուսիսային նավատորմի բռնցքամարտի առաջնության մրցանակակիր (1956)
1923 - Խաչատուր Իսկանդարյան, քանդակագործ
1916 - Արիստակես Կասպարով (ծնվ. Դոնի Ռոստով, մ. 1989), դիրիժոր, ՀԽՍՀ վաստակավոր արտիստ
1913 - Նինա Ալթունյան (ծնվ. Կրասնոդար, մ. 2001), դերասանուհի, ռեժիսոր
1908 - Գարեգին Արամյան (ծնվ. Սեբաստիա, Թուրքիա, մ. 1975), օպերատոր և ռեժիսոր, ՀԽՍՀ արվեստի վաստակավոր գործիչ (1963)
1905 - Խորեն Թորջյան (ծնվ. Արաբկիր, մ. 1991), երաժշտագետ
1901 - Նաիրի Զարյան (Հայաստան Եղիազարյան, Հարակոնիս, Թուրքիա, մ. 1969), գրող
1896 - Դոլորես Զոհրաբ Լիբման (ծնվ. Կոստանդնուպոլիս, մ. 1991), բարերար, «Դոլորես Զոհրաբ Լիբման» հիմնադրամի հիմնադիր

• Գրիգորի Զոհրաբի դուստրն է:

1872 - Գեորգի Գյուրջիև, հայազգի մտավորական, միստիկ, հոգևոր ուսուցիչ, կոմպոզիտոր, պարուսույց և փիլիսոփա 

• Գեորգի Գյուրջիև - ճանապարհորդ, կոմպոզիտոր և միստիկ-փիլիսոփա, ներքին իրացման «չորրորդ ուղու» մասին ուսմունքի հեղինակ: Գյուրջիևի հայրը ծագումով հույն էր՝ գուսան ուստա Ադաշը, իսկ մայրը գյումրեցի հայուհի։ Գյուրջիևը ողջ կյանքի ընթացքում իր աղջկան համառոտ բայց իմաստուն խորհուրդներ է տվել, որոնց համահավաքը ներկայացնում ենք ստորև՝
• Ուշադրությունդ կենտրոնացրու ինքդ քեզ վրա:
• Ցանկացած պահի գիտակցիր այն, ինչ մտածում, զգում, ցանկանում կամ անում ես:
• Միշտ ավարտին հասցրու սկսածդ:
• Ինչ որ անում ես՝ հնարավորինս լավ արա:
• Մի կապվիր այն բանին, ինչն արդյունքում կարող է ավիրել քեզ:
• Շռայլությունդ առանց վկաների ցուցաբերիր:
• Ցանկացած մարդու վերաբերվիր ինչպես ամենամոտ բարեկամիդ:
• Շտկիր փչացրածդ ամեն ինչը:
• Սովորիր ստանալ և շնորհակալ լինել ամեն մի պարգևի համար:
• Ինքնապաշտպանական վարքդ զսպիր:
• Մի խաբիր, մի գողացիր. այդպես վարվելով դու կխաբես ու կգողանաս ինքդ քեզնից:
• Օգնիր նրանց, ովքեր քո կողքին են, բայց նրանց կախվածության մեջ մի գցիր:
• Չափազանց շատ տարածք մի զբաղեցրու:
• Մի աղմկիր ու ավելորդ ժեստեր մի արա:
• Եթե դեռ հավատ չկա մեջդ՝ ձևացրու այն:
• Ուժեղ անհատների ազդեցությունից հեշտորեն մի տպավորվիր:
• Մի փորձիր պահպանել ոչինչ ու ոչոքի:
• Արդար բաշխիր:
• Մի գայթակղիր:
• Կեր և խմիր այնքան, որքան պետք է:
• Քո անձնական խնդիրներից մի խոսիր:
• Մի դատիր և մի տարբերակիր, քանի դեռ չգիտես բոլոր հիմնական փաստերը:
• Անիմաստ ընկերություն մի արա:
• Մի հետևիր ընդհանուր միտումներին:
• Մի ծախիր քեզ:
• Հարգիր քո ստորագրած համաձայնությունները:
• Ճշտապահ եղիր:
• Ուրիշի սեփականությանն ու ձեռքբերումներին մի նախանձիր:
• Խոսիր միայն անհրաժեշտի մասին:
• Մի մտածիր այն շահի մասին, որ կարող են բերել քեզ քո գործողությունները:
• Մի սպառնա:
• Պահիր խոստումներդ:
• Վեճի մեջ քեզ միշտ ուրիշների տեղը դիր:
• Խոստովանիր, երբ մեկը գերազանցում է քեզ:
• Հաղթահարիր վախերդ:
• Օգնիր ուրիշներին ունակ դառնալ ինքնօգնության:
• Հաղթահարիր տհաճության զգացողությունդ և նրանց կողքին եղիր ում ուզում ես մերժել:
• Հպարտությունդ փոխարինիր արժանապատվությամբ:
• Չարությունդ փոխարինիր ստեղծագործականությամբ:
• Ժլատությունդ փոխարինիր գեղեցկության պաշտանմունքով:
• Նախանձդ փոխարինր ուրիշների արժանիքների հիացմունքով:
• Ատելությունդ փոխարինիր գթասրտությամբ:
• Մի գովերգիր, բայց և մի վիրավորիր ինքդ քեզ:
• Քեզ չպատկանող ամեն ինչի մասին հոգա, ինչպես քո սեփականի:
• Մի փնթփնթա, մի բողոքվիր ինքդ քեզ:
• Զարգացրու երևակայությունդ:
• Ուրիշներին հրահանգներ մի տուր միայն հանուն ենթարկելու հաճույքի:
• Վճարիր այն աշխատանքի և ծառայությունների համար, որ քեզ մատուցում են:
• Մի քարոզիր քո աշխատանքն ու գաղափարները:
• Մի փորձիր ուրիշների մեջ քո հանդեպ արթնացնել այնպիսի զգացողություններ, ինչպիսիք են՝ խղճահարությունը, համակրանքը, հիացմունքը, մեղսակցությունը:
• Մի փորձիր առանձնանալ արտաքին տեսքով:
• Երբեք մի ընդդիմացիր, ուղղակի լռություն պահպանիր:
• Պարտքի տակ մի ընկիր, գնիր և վճարիր անմիջապես:
• Հրապարակային վիրավորելով՝ հրապարակային ներողություն հայցիր:
• Խոսակցության մեջ սխալդ նկատելով, մի պնդիր սեփական ճշմատացիությունը հանուն հպարտության և անմիջապես հրաժարվիր նախկին մտադրություններիցդ:
• Մի պաշտպանիր նախկին գաղափարներդ միայն հանուն նրա, որ արդեն հայտարարել ես դրանք:
• Մի պահիր անպետք իրերը:
• Մի զարդարիր քեզ ուրիշի գաղափարներով:
• Մի լուսանկարվիր հայտնիների հետ:
• Ինքդ քո դատավորը եղիր:
• Քեզ մի բնորոշիր նրանով, ինչ ունես:
• Գիտակցիր, որ ամեն ինչ քեզ է պատկանում:
• Երբ մեդիտացիայի ժամանակ քեզ այցելում է Սատանան, ստիպիր, որ նա էլ մեդիտացիա անի:

Թարգմանությունը՝ Կարեն Անտաշյանի

1866 - Գասպար Մալլարյան, գրականագետ, թարգմանիչ, բանաստեղծ, մանկավարժ
1856 - Երվանդ Շահազիզ (ծնվ. Աշտարակ, միտք. 1951), բանասեր, հայագետ, Դոնի հայերի պատմության և ազգագրության մի շարք աշխատանքների հեղինակ, հասարակական գործիչ, Լուսավորիչ, հայկական ԽՍՀ գիտության վաստակավոր գործիչ (1946)

• Երվանդ Շահազիզն առաջինն էր, որ սկսեց ուսումնասիրել Միքայել Նալբանդյանի ստեղծագործական ժառանգությունը, որի անունն այն ժամանակ արգելված էր։ 1897-ին նրան հաջողվեց մենագրություն հրատարակել այդ հեղափոխականի և հայ գրականության ականավոր գործչի մասին։ Ավելի ուշ նա Նալբանդյանի մասին մի շարք հոդվածներ է հրապարակում, որոնք լրացնում են հայտնի նորնախիչվանցուն նվիրված մենագրությունը։
• Նրան կարելի է իրավամբ անվանել Նոր Նախիջևանի տարեգիր։ Նրա աշխատանքներում արժեքավոր տեղեկություններ էին պարունակվում Նախիջևանի գաղութի պատմության, տնտեսության, ազգագրության և բանահյուսության վերաբերյալ, որն արդարացիորեն համարվում էր ամենախոշորը Ռուսաստանում։

1822 - Խորեն Մխիթարյան (ծնվ. Ավանց Վասպուրական, Թուրքիա, մ. 1903), աստվածաբան, փիլիսոփա, գրող
410 - Մովսես Խորենացի, Ոսկե Դարի գրող-պատմիչ, մեկնիչ, բանաստեղծ, թարգմանիչ, իմաստասեր, աստվածաբան 

Ոսկեդարի գրող-պատմիչ, մեկնիչ, բանաստեղծ, թարգմանիչ, իմաստասեր, աստվածաբան, պատմահայր Մովսես Խորենացու մասին կենսագրական տեղեկությունները քիչ են։ Դրանց մեծ մասը հաղորդում է ինքը՝ հեղինակը, իր «Հայոց պատմության» մեջ: Մովսես Խորենացին ծնվել է 5-րդ դարի սկզբին՝ մոտ 410-415 թթ, հունվարի 13-ին, ենթադրաբար՝ Տարոն գավառի Խորնի կամ Խորոն գյուղում, մեկ այլ վարկածով՝ Սյունիքի Հաբանդ գավառի Խորեա(ն) գյուղում։ Ենթադրվում է, որ 15-16 տարեկան հասակում, այսինքն մոտ 427 թ, նա ուղարկվում է Վաղարշապատ։ Վաղարշապատի դպրոցում նա եղել է Մեսրոպ Մաշտոցի և Սահակ Պարթևի կրտսեր աշակերտներից։ Այստեղ նա ուսանում է 5-6 տարի՝ բացի հայերենից սովորելով նաև հունարեն և ասորերեն։ 431 թ հետո՝ հավանաբար 434-435 թթ ընթացքում, ուսուցիչները նրան այլ աշակերտների հետ ուղարկել են Եգիպտոսի Ալեքսանդրիա քաղաք՝ «իսկական ճեմարանում կատարելագործվելու»։

Ալեքսանդրիայում նա սովորել է օտար լեզուներ, հատկապես հունարեն, յուրացրել է փիլիսոփայություն, քերթողական արվեստ, երաժշտություն, ճարտասանություն, աստվածաբանություն, պատմություն։ Այստեղ մոտ 5-6 տարի ուսանելուց հետո Խորենացին և իր ընկերները բռնում են վերադարձի ուղին և ճանապարհվում դեպի Հունաստան։ Սակայն ծովային սաստիկ քամիները նրանց նավը քշում են դեպի Իտալիայի ափերը։ Օգտվելով առիթից՝ հայ երիտասարդներն այցելում են Հռոմի սրբավայրերը, այնուհետև մեկնում են Աթենք։

Ձմեռն այնտեղ անցկացնելուց հետո գարնանը գալիս են Հայաստան։ Նրանք տեղ են հասնում Սահակ Պարթևի և Մեսրոպ Մաշտոցի մահվանից, այսինքն 440 թ փետրվարից հետո։ 
Չնայած իր նկատմամբ եղած հալածանքին և անտարբերությանը՝ Խորենացին եռանդուն կերպով զբաղվում է գրական աշխատանքով. կատարում է թարգմանություններ, գրում ինքնուրույն երկեր։ Զրույց է պահպանվել, թե ծերության տարիներին Պատմահայրը գնահատվել և արժանացել է մեծարանքի, ստացել է եպիսկոպոսական աստիճան։

Նա ապրում է զրկանքներով լի կյանք՝ վախճանվելով, ենթադրաբար, 490-ական թվականների սկզբին հիվանդության ու աղքատության մեջ։